Toe ek in die jare sewentig 'n Tukkie was, had atletiek my reeds in die sak. Op skool was ek 'n redelike atleet, maar op universiteit het 'n opwindende, nuwe fase van groot byeenkomste in die Pilditch- en Tuks se L.C. de Villiers-stadion, my ingewag.
Nee, ek was nie 'n deelnemer nie, maar wel 'n geesdriftige ondersteuner wat al die uitslae verslind het en elke erkende atleet kon eien. Onwillekeurig het ek my dan ook dikwels by groot byeenkomste, in die geselskap van bekendes bevind.
So was daar die Woensdagaand-byeenkoms te einste Pilditch, waar die talentvolle Johan Fourie 'n aanslag op die nasionale 1500m-rekord sou maak. Ek was vieruur se stryk reeds daar, het 'n bietjie rondgedrentel en met genoegdoening gesien hoe die atlete begin opwarm het.
Dries Lategan en Marcello Fiasconaro het gesels-gesels om die baan gedraf, terwyl Claudie van Straaten en haar afrigter, Chris van Onselen, aan eersgenoemde se wegspring geskaaf het. Die nimlike Johan Fourie was ook reeds besig om litte los te maak - met die gebruiklike ge-oe en ge-aa van vroulike bewonderaars wat hom oral agtervolg het.
Dit was 'n heerlike lentemiddag en ek het later myself op die graswalle oorkant die wenpaal, tuisgemaak. Om my was 'n klompie mede-entoesiaste, sommige met piekniekmandjies, kampeerstoele en reisdekens, wat alles tot 'n feestelike atmosfeer bygedra het.
Skuins voor my, het 'n gryskopdame van gevorderde jare, die hare in 'n koeksister-bolla georden, ook langbeen op die groen gras gesit en vrolik gewuif, wanneer van die atlete voor haar verby gedraf het. Toe Johan Fourie om die draai kom, het sy haar hande bak om haar mond gemaak en geroep, "Hallo Johan! Ek hou duimvas, hoor!" Hy moes haar geken het, want hy het opgekyk en met 'n bree glimlag, terug gewuif. Die tannie het van pure opwinding, so driftig hande geklap dat ek haar armbande kon hoor klingel.
So het die byeenkoms toe begin, en een na die ander item is afgehandel. Die standaard was nogal hoog, 'n hele aantal atlete het met persoonlike beste vertonings vorendag gekom. Die aankondiger (die einste Chris van Onselen) het deurentyd gewag gemaak van die rekordpoging waarna die skare kon uitsien. Johan Fourie se naam is kort-kort om my genoem, die afwagting het opgebou.
Uiteindelik was dit tyd vir die 1500m vir mans, die heel laaste item van 'n suksesvolle aand. Die wegspring was net na die eerste draai, en ek het 'n bietjie vorentoe geskuif sodat ek mooi kon sien wie almal in die wedloop sou wees. Sodoende het ek langs die tannie met die koeksister-haarstyl te lande gekom. Sy het vriendelik gegroet en na die groepie 1500m-manne gewys.
"Johan Fourie is die een met die blonde hare", het sy beduie. "Dis hy wat vanaand die rekord kis gaan hardloop!"
Iets aan die waardige dame, het baie bekend gelyk. Ek het my gedagtes in alle rigtings gestuur, maar kon net nie op haar naam kom nie. Daardie haarstyl veral, moes ek iewers al gesien het - en die teatrale gebare wanneer sy beduie het, was eweneens nie van vreemde oorsprong nie.
"Ek hoop so!" het ek my praat terug gevind. "Hy het nou al 'n paar keer baie na aan 'n nuwe rekord gekom - hy verdien dit."
Die vrou het behoorlik geblom. "Ek kan sommer sien jy ken jou atletiek! Johantjie is baie na aan my hart, hy is 'n pragtige mens!"
Daarna het die dreunende stem van Van Onselen en die skare se luide aanmoediging, enige verdere woorde tussen ons, onhoorbaar gemaak ... tot die atlete die pylvak vir die laaste keer binnegenael het.
Tannie koeksister het opgespring, die arms geswaai - en my toe sommer aan die arm beetgekry en opgetrek. Ek moes saam die man met die blonde kuif en fris bene, na die wenpaal help aanmoedig.
Die aankondiger was amper histeries! Hy het die sekondes oor die luidsprekers afgetel, dit was bitter naby. Toe Fourie deur die wenpaal was, het hy sy arms in die lug gegooi en met gebalde vuiste geglo dat die rekord, syne was.
My graswalgenoot het, van pure opgewondenheid, my aan die skouers gegryp en omhels. So byna-byna was ek en sy, die walle af na benede! Ek moes die tannie stewig vashou, want sy het haar ewewig verloor en kon net betyds weer haar waardigheid herwin.
Toe het die besef van wie sy was, my van pure skok in my spore laat verstyf. Die befaamde aktrise wat as die doyen van die Afrikaanse toneel beskou is; die een wat met haar vertolking in meesterstukke soos Hamlet, Elektra en Oedipus, selfs internasionale erkenning geniet het; die gevreesde lektrise wat jou met die vloer kon gelykmaak - dit was SY wat haar waardigheid verloor het (en selfs in my arms beland het!).
Ek praat natuurlik van professor Anna Neethling-Pohl, die eksentrieke en merkwaardige kultuurfiguur wat diep spore in Suid-Afrika se kultuurgeskiedenis getrap het. Sy, die skoonsuster van W.E.G. Louw (broer van die meer bekende N.P. van Wyk Louw), het my, onbenullige eerstejaartjie, daar op Pilditch se graswalle, omhels!
Dankie, Johan Fourie! Ek kan nie eens onthou of jy toe wel daardie aand die rekord verbeter het nie, maar ta' Anna se oomblikke van onwaardigheid, sal ek saamneem graf toe.
Sunday 17 December 2017
Thursday 23 November 2017
Die droomhek
Dit was 'n maanverligte Desember-aand in 1974, toe ek en die befaamde wildveearts, dr. Eddie Young, voor een van Onder-Sabie se vinkneste (drie rondawels as 'n eenheid gebou) gesit en gesels het. Ons dagtaak was volvoer en ons het so met 'n koffietjie in die hand, rustig na die gesellige vuurtjies wat oral in die kamp sigbaar was, gekyk.
"Ek mis vir Vic", het Eddie die stilte verbreek. "Hy moes ongelukkig daar op Skukuza agterbly."
Ek het geglimlag en aan die mak jagluiperd gedink. Dr.Young het 'n paar dae tevore aan my verduidelik waar die naam "Vic" vandaan gekom het. Hy het dit self uitgedink, dis 'n afkorting vir "very important cheetah". Baie oorspronklik, het ek gedink. Dit was net Vic se ... ongemaklike gewoonte wat my die ritteltits gegee het! Die kolletjieskat het, wanneer hy jou van nader wou beskou, teen 'n mens opgespring, so met die voorpote teen jou skouers - en daardie stip, deurdringende kykers het jou as potensiele prooi getakseer (of, so het dit altans vir my gevoel!).
"Dis 'n baie besonderse dier daai! Sekerlik een van die wildtuin se mooistes, saam met die swartwitpens en die buffel", het ek my mening met Eddie gedeel.
Eddie het strak voor hom uitgetuur. Iets het gepla, dit kon ek duidelik agterkom. Ek wou egter nie vra nie, want ek was maar net 'n student wat vakansiewerk gedoen het, en hy 'n gesiene man wat alom bekend was.
Na 'n minuut of vyf, het Eddie gesug. "Ai, ek is diep bekommerd oor die bek-en-klouseer wat weer sy kop uitgesteek het. Die paar gevalle by Krokodilbrug het ons hanteer, maar ek is seker daar moet nog gebiede wees waar dit voorkom - ek het juis die ander nag 'n eienaardige droom gehad ..."
Hierdie keer het die nuuskierigheid my beskroomdheid gekelder. "Mag ek vra wat dokter gedroom het?"
"My droom was juis oor bek-en-klou. Ek het gedroom dat ek tussen 'n groot trop buffels was, en daar was 'n hele klomp van hulle wat die simptome gehad het. Verder onthou ek dit was by 'n ou hek, binne die wildtuin." Eddie het oor sy bles gevryf, so asof hy hard probeer het om daardie geheimsinnige, ou hek in sy gedagtekaart vas te pen.
Waarom, kon ek agterna nooit bepaal nie, maar op daardie oomblik het 'n herinnering op my onthou-skerm verskyn.
"Dokter laat my nou dink aan daardie stokou rondaweltjie daar op die grondpaadjie naby die Rabelaisdam. Dokter weet mos, dis nie ver van Orpen af nie."
Eddie se hand het op sy kop verstil. Hy het stadig opgekyk en bevestigend geknik. "Ja, ek weet presies waar daardie ou geboutjie is. Daar was 'n hek in die ou dae ..."
Dit was die einde van ons gesellige samesyn daardie aand. Eddie het my 'n rustige nag toegewens, en haastig na sy rondawel gestap.
Toe ek die volgende oggend vir ontbyt by die restaurant aanmeld, was daar geen teken van die wildtuin se hoof-veearts nie. Ek het ou Wilson, die hoofkelner, nader gewink.
"Was dr. Young al hier vir ontbyt?" het ek gevra.
Wilson was sy gewone, goedige self. "Ja, hy het gevra dat ek vir hom 'n toebroodjie vir die pad moes maak. Hy is weg, Orpen toe."
Dit was die jare voor selfone. Ek het al om die ander dag daarna , die kampbestuurder, oom Tielman Roos, gevra of hulle iets van Eddie Young gehoor het.
Na meer as 'n week, het een van die veldwagters wat die middag op Onder-Sabie kom eet het, die tyding gebring. Eddie Young slaap saans op Orpen, werk bedags daar naby die Rabelaisdam. 'n Groot trop buffels het daar saamgetrek - en tussen hulle was 'n hele paar wat die simptome van bek-en-klouseer getoon het.
So het Eddie se droom, en my herinneringe aan 'n vervalle, ou rondaweltjie, gehelp om as 'n soort voortydige GPS, die veearts na die regte plek te lei.
"Ek mis vir Vic", het Eddie die stilte verbreek. "Hy moes ongelukkig daar op Skukuza agterbly."
Ek het geglimlag en aan die mak jagluiperd gedink. Dr.Young het 'n paar dae tevore aan my verduidelik waar die naam "Vic" vandaan gekom het. Hy het dit self uitgedink, dis 'n afkorting vir "very important cheetah". Baie oorspronklik, het ek gedink. Dit was net Vic se ... ongemaklike gewoonte wat my die ritteltits gegee het! Die kolletjieskat het, wanneer hy jou van nader wou beskou, teen 'n mens opgespring, so met die voorpote teen jou skouers - en daardie stip, deurdringende kykers het jou as potensiele prooi getakseer (of, so het dit altans vir my gevoel!).
"Dis 'n baie besonderse dier daai! Sekerlik een van die wildtuin se mooistes, saam met die swartwitpens en die buffel", het ek my mening met Eddie gedeel.
Eddie het strak voor hom uitgetuur. Iets het gepla, dit kon ek duidelik agterkom. Ek wou egter nie vra nie, want ek was maar net 'n student wat vakansiewerk gedoen het, en hy 'n gesiene man wat alom bekend was.
Na 'n minuut of vyf, het Eddie gesug. "Ai, ek is diep bekommerd oor die bek-en-klouseer wat weer sy kop uitgesteek het. Die paar gevalle by Krokodilbrug het ons hanteer, maar ek is seker daar moet nog gebiede wees waar dit voorkom - ek het juis die ander nag 'n eienaardige droom gehad ..."
Hierdie keer het die nuuskierigheid my beskroomdheid gekelder. "Mag ek vra wat dokter gedroom het?"
"My droom was juis oor bek-en-klou. Ek het gedroom dat ek tussen 'n groot trop buffels was, en daar was 'n hele klomp van hulle wat die simptome gehad het. Verder onthou ek dit was by 'n ou hek, binne die wildtuin." Eddie het oor sy bles gevryf, so asof hy hard probeer het om daardie geheimsinnige, ou hek in sy gedagtekaart vas te pen.
Waarom, kon ek agterna nooit bepaal nie, maar op daardie oomblik het 'n herinnering op my onthou-skerm verskyn.
"Dokter laat my nou dink aan daardie stokou rondaweltjie daar op die grondpaadjie naby die Rabelaisdam. Dokter weet mos, dis nie ver van Orpen af nie."
Eddie se hand het op sy kop verstil. Hy het stadig opgekyk en bevestigend geknik. "Ja, ek weet presies waar daardie ou geboutjie is. Daar was 'n hek in die ou dae ..."
Dit was die einde van ons gesellige samesyn daardie aand. Eddie het my 'n rustige nag toegewens, en haastig na sy rondawel gestap.
Toe ek die volgende oggend vir ontbyt by die restaurant aanmeld, was daar geen teken van die wildtuin se hoof-veearts nie. Ek het ou Wilson, die hoofkelner, nader gewink.
"Was dr. Young al hier vir ontbyt?" het ek gevra.
Wilson was sy gewone, goedige self. "Ja, hy het gevra dat ek vir hom 'n toebroodjie vir die pad moes maak. Hy is weg, Orpen toe."
Dit was die jare voor selfone. Ek het al om die ander dag daarna , die kampbestuurder, oom Tielman Roos, gevra of hulle iets van Eddie Young gehoor het.
Na meer as 'n week, het een van die veldwagters wat die middag op Onder-Sabie kom eet het, die tyding gebring. Eddie Young slaap saans op Orpen, werk bedags daar naby die Rabelaisdam. 'n Groot trop buffels het daar saamgetrek - en tussen hulle was 'n hele paar wat die simptome van bek-en-klouseer getoon het.
So het Eddie se droom, en my herinneringe aan 'n vervalle, ou rondaweltjie, gehelp om as 'n soort voortydige GPS, die veearts na die regte plek te lei.
Monday 13 November 2017
Naelloop met 'n verskil
Elkeen wat in die jare sestig 'n leerling in Laerskool Elandshoek was, sal met my saamstem dat dit 'n groot voorreg was! Die omgewing was idillies mooi, die klein plaasskooltjie het gesorg dat elkeen van ons individuele aandag gekry het - en die gewone skoolaktiwiteite is op vindingryke en onvergeetlike wyses aangebied.
Oom Bert Kleynhans was die skoolhoof. Die geboutjie was hoog op, half teen 'n berg gelee, met oom Bert se 'ampswoning' nog 'n entjie verder op. Hy het selfs 'n paar melkkoeie aangehou, en die skool het soggens eers begin wanneer oom Bert klaar gemelk het! Afhangende van hoe lank dit oom Bert geneem het om die koeie die oggend aan te keer en die melkproses af te handel, sou die koper handklok dan enige tyd tussen halfagt en halfnege, die skoolbegin tot doer onder in die vallei, aankondig.
Daar was net drie klaskamers: een vir graad een, twee en standerd een; een vir standerd twee en drie; en dan die derde een vir standerd vier en vyf. Ons was net vier en sestig kinders in die skool, van wie omtrent 'n derde vanaf Kaapschehoop en Coetzeestroom, per bus aangery is.
Ek was die enigste een van Ngodwana, waar Pa die stasiemeester was. Soggens het Pa my onder 'n groot doringboom, daar waar die dorpie Ngodwana se winkelsentrum vandag is, afgelaai en smiddae weer kom oplaai. Ek het ook in die Kaapschehoop-bus gery, so 'n vuilgeel Guy-bus met 'n plat neus en die profiel van 'n Rooihuid, voor teen die enjinkap.
Gedurende pouses, het feitlik die hele skool se kinders, klippie-agter-die-rug op die sestien trappies wat af na die parkeerterreintjie, onder by die flabojantbome, geprakseer was, gespeel. Die paar wat nie saamgespeel het nie, was van die ouer seuns wat gewoonlik na rook geruik het.
Maar, ek wil van die atletiek vertel. Om 'n span te kon kies wat aan die jaarlikse interlaer op Nelspruit sou kon deelneem, was Elandshoek genoodsaak om kragte met 'n nog kleiner skooltjie in die omgewing, Berlin, saam te snoer. Berlin was 'n bosbouskooltjie, hoog in die berge na Kaapschehoop se kant toe.
Omdat Elandshoek se skooltjie so teen 'n skuinste op was, was gelyke areas maar aan die skraps kant. Die skoolgebou het feitlik die hele gedeelte wat teen die berg wat min of meer waterpas was, beslaan. Daar was dus nie sprake van 'n atletiekbaan (of enige ander sportvelde) nie.
Toe maak oom Bert-hulle 'n plan. Die koeie het met die jare 'n sydelingse paadjie teen die berg uitgetrap. 'n Paar hulpvaardige ouers het hand bygesit, en die paadjie is verbreed, skoongeskoffel en gelyk gemaak. Die leerlinge moes help om al die klippies en dorings te verwyder, sodat daar kaalvoet op daardie gedeelte, gehardloop kon word. Oom Bert, 'n lang man, het self die vyf en twintig tree afgetree.
Toe moes daar uitdunne gehou en geoefen word! Geen verskonings is aanvaar nie, almal moes die stof-'baan' trotseer. So hier en daar, het iemand 'n gilletjie gegee wanneer 'n skerp takkie of doring wat die skoonmaakproses oorleef het, onder 'n voet beland het. Die uwe was nie veel van 'n naelloper nie, maar ek het nogtans my beste gegee - met die hoop dat die mooie Elize French my sou raaksien!
Om vir die 50 tree te oefen, was 'n verdere uitdaging. Soos ek reeds gemeld het, die 'baan' was net vyf en twintig tree lank, presies die afstand wat een van die vier atlete tydens 'n aflos, moes afle.
Weer moes innoverend gedink word. Mnr. Ebersohn, die enigste ander mansonderwyser, besluit toe dat juffrou Vera as't ware die ideale 'aflosstokkie' sou uitmaak. Sien, jy hardloop op jou vinnigste tot by haar, raak aan haar (ons het van "touch" gepraat), vlieg om so vinnig jy kon - en le dan weer rieme neer na die beginpunt toe. Soos dit hedendaags met 'n Chad le Clos die geval is, was dit die "touch" en omvlieg, wat jou sukses bepaal het.
Koos Pieterse, ook in standerd twee, was nogal heel vlugvoetig. Hy was seker van sy plek in die span, maar hoe hy ookal aangemoedig is, hy kon net nie die raak-en-omvlieg deel vinnig genoeg doen nie. Daar is geskree, geraas en gefluit, maar Koos se voorsprong het net tot by juffrou Vera gehou.
Nou ja, ek en Koos was busmaats en was destyds die enigste lede in ons eie bende. Ons het nie geheime vir mekaar gehad nie, daarom het ek een middag na oefening, vir hom gevra hoekom hy nie daardie belangrike draaislag, onder die knie kon kry nie.
Koos het effens gebloos, en toe met die waarheid vorendag gekom. "Ag, ek gee nie om dat ek nie vinnig kan draai nie. Dis darem baie lekker om aan Juffrou te vat!"
Koos het daardie jaar nie te waffers by die interlaer gevaar nie. Dit was veral die 50 tree wat buite sy gemaksone was, want daardie "verposinkie" by die draaislag tydens die oefeninge, het sy ritme soos in heeltemal versteur en hy was duidelik nie gereed om die hele naelloop sonder 'n "touch" te voltooi nie!
Oom Bert Kleynhans was die skoolhoof. Die geboutjie was hoog op, half teen 'n berg gelee, met oom Bert se 'ampswoning' nog 'n entjie verder op. Hy het selfs 'n paar melkkoeie aangehou, en die skool het soggens eers begin wanneer oom Bert klaar gemelk het! Afhangende van hoe lank dit oom Bert geneem het om die koeie die oggend aan te keer en die melkproses af te handel, sou die koper handklok dan enige tyd tussen halfagt en halfnege, die skoolbegin tot doer onder in die vallei, aankondig.
Daar was net drie klaskamers: een vir graad een, twee en standerd een; een vir standerd twee en drie; en dan die derde een vir standerd vier en vyf. Ons was net vier en sestig kinders in die skool, van wie omtrent 'n derde vanaf Kaapschehoop en Coetzeestroom, per bus aangery is.
Ek was die enigste een van Ngodwana, waar Pa die stasiemeester was. Soggens het Pa my onder 'n groot doringboom, daar waar die dorpie Ngodwana se winkelsentrum vandag is, afgelaai en smiddae weer kom oplaai. Ek het ook in die Kaapschehoop-bus gery, so 'n vuilgeel Guy-bus met 'n plat neus en die profiel van 'n Rooihuid, voor teen die enjinkap.
Gedurende pouses, het feitlik die hele skool se kinders, klippie-agter-die-rug op die sestien trappies wat af na die parkeerterreintjie, onder by die flabojantbome, geprakseer was, gespeel. Die paar wat nie saamgespeel het nie, was van die ouer seuns wat gewoonlik na rook geruik het.
Maar, ek wil van die atletiek vertel. Om 'n span te kon kies wat aan die jaarlikse interlaer op Nelspruit sou kon deelneem, was Elandshoek genoodsaak om kragte met 'n nog kleiner skooltjie in die omgewing, Berlin, saam te snoer. Berlin was 'n bosbouskooltjie, hoog in die berge na Kaapschehoop se kant toe.
Omdat Elandshoek se skooltjie so teen 'n skuinste op was, was gelyke areas maar aan die skraps kant. Die skoolgebou het feitlik die hele gedeelte wat teen die berg wat min of meer waterpas was, beslaan. Daar was dus nie sprake van 'n atletiekbaan (of enige ander sportvelde) nie.
Toe maak oom Bert-hulle 'n plan. Die koeie het met die jare 'n sydelingse paadjie teen die berg uitgetrap. 'n Paar hulpvaardige ouers het hand bygesit, en die paadjie is verbreed, skoongeskoffel en gelyk gemaak. Die leerlinge moes help om al die klippies en dorings te verwyder, sodat daar kaalvoet op daardie gedeelte, gehardloop kon word. Oom Bert, 'n lang man, het self die vyf en twintig tree afgetree.
Toe moes daar uitdunne gehou en geoefen word! Geen verskonings is aanvaar nie, almal moes die stof-'baan' trotseer. So hier en daar, het iemand 'n gilletjie gegee wanneer 'n skerp takkie of doring wat die skoonmaakproses oorleef het, onder 'n voet beland het. Die uwe was nie veel van 'n naelloper nie, maar ek het nogtans my beste gegee - met die hoop dat die mooie Elize French my sou raaksien!
Om vir die 50 tree te oefen, was 'n verdere uitdaging. Soos ek reeds gemeld het, die 'baan' was net vyf en twintig tree lank, presies die afstand wat een van die vier atlete tydens 'n aflos, moes afle.
Weer moes innoverend gedink word. Mnr. Ebersohn, die enigste ander mansonderwyser, besluit toe dat juffrou Vera as't ware die ideale 'aflosstokkie' sou uitmaak. Sien, jy hardloop op jou vinnigste tot by haar, raak aan haar (ons het van "touch" gepraat), vlieg om so vinnig jy kon - en le dan weer rieme neer na die beginpunt toe. Soos dit hedendaags met 'n Chad le Clos die geval is, was dit die "touch" en omvlieg, wat jou sukses bepaal het.
Koos Pieterse, ook in standerd twee, was nogal heel vlugvoetig. Hy was seker van sy plek in die span, maar hoe hy ookal aangemoedig is, hy kon net nie die raak-en-omvlieg deel vinnig genoeg doen nie. Daar is geskree, geraas en gefluit, maar Koos se voorsprong het net tot by juffrou Vera gehou.
Nou ja, ek en Koos was busmaats en was destyds die enigste lede in ons eie bende. Ons het nie geheime vir mekaar gehad nie, daarom het ek een middag na oefening, vir hom gevra hoekom hy nie daardie belangrike draaislag, onder die knie kon kry nie.
Koos het effens gebloos, en toe met die waarheid vorendag gekom. "Ag, ek gee nie om dat ek nie vinnig kan draai nie. Dis darem baie lekker om aan Juffrou te vat!"
Koos het daardie jaar nie te waffers by die interlaer gevaar nie. Dit was veral die 50 tree wat buite sy gemaksone was, want daardie "verposinkie" by die draaislag tydens die oefeninge, het sy ritme soos in heeltemal versteur en hy was duidelik nie gereed om die hele naelloop sonder 'n "touch" te voltooi nie!
Sunday 12 November 2017
'n Tiekie se vreugde
Toe ons groepie agtjariges aan die begin van 1960 daar by Nuwe Bethal Laerskool, in klasse ingedeel is, het my vreugde en opgewondenheid geen perke geken nie! Nie alleen was ek, die mooie Marina en my beste albastermaat, Krisjan, in dieselfde klas nie - ons was op die koop toe in die mooiste juffrou in die skool, se klas!
Juffrou Niemand was enige seun wat ... wel, 'seun' begin voel het, se droom! Haar pragtige gelaatstrekke was met donker haarkrulle omsoom, en sy het elke dag ongelooflik lekker geruik. Ons het allerhande verskonings uitgedink om by haar lessenaar te gaan staan, net om die geur van haar wonderlike parfuum te kon inasem. Alles van en aan haar (dis nou wat ons kon sien en van bewus was) was prima verby!
Op 'n dag besluit die geluksgodin om my en Krisjan se glas van geluksaligheid, nog voller te maak. Juffrou Niemand vra of ons aan die begin van pouse na haar klas kon kom, daar was iets wat sy ons wou vra. So vinnig as wat ons bene ons kon dra, hol ons toe na klaskamer nommer 5, net na die klok uiteindelik gelui het.
"Dankie dat julle so gou gekom het", het die juffrou vriendelik en met daardie Penny Coelen-glimlag, ons nader gewink. "Ek moet van nou af, elke Donderdagmiddag na skool agterbly om korfbal af te rig. Julle weet mos waar oom Lundall se kafee is?"
Ek en Krisjan het beide vorentoe gebeur om eerste te kon reageer. "Ja, Juffrou!" het ons feitlik gelyk geantwoord.
"Dan is dit goed. Ek wil vra of julle twee outjies nie so gaaf sal wees om elke Donderdag, wanneer die laaste periode begin, vir my 'n pakkie slaptjips en 'n worsie by die kafee te gaan koop nie". Weer het sy ons met daardie engel-glimlag oorrompel.
Hierdie keer het ek Krisjan voorgespring. "Natuurlik sal ons, Juffrou! Die kafee is net twee blokke van die skool af!" Krisjan het oorgretig sy kop instemmend geknik.
Juffrou Niemand het opgestaan. "Nou goed, dan is dit afgespreek. Ek sal vir julle 'n tiekie gee, dan kan julle elke keer vir julle ietsie lekker koop om te kou as julle terugstap."
So het Donderdae, toe hemeldae vir ons geword. Ek was soggens al teen hanekraai aan die gang, en het telkens gesorg dat my ore skoongewas en my hare ordentlik gekam was. Krisjan het selfs van sy pa se Bryll Cream gegaps om sy hare ekstra glad en blink te kry. Ek het ook geweet waar Ma haar XXX-pepermente weggesteek het, en twee of drie in my sak gedruk, sodat my asem lekker sou ruik, indien ek met Juffrou moes praat.
Ek en Krisjan het daardie eerste Donderdag, oom Lundall se kiosk goed bekyk. Die tiekie was veilig in my broeksak, ons moes sien wat daar vir 'n tiekie beskikbaar was. Eers het ons Chappies oorweeg, maar ons ma's was beide anti-kougom en sou vinnig agtergekom het as ons borrels geblaas het. Toe het ons die Wilson's-toffies oordink, maar oom Lundall s'n was van daardie ekstra harde toffies wat jou 'n tand of twee kon gekos het as jy dit probeer kou het.
Toe sien ek die piepklein blikkies kondensmelk raak! Die Nestlé-fabriek was naby die skool, en vir presies 'n tiekie, kon jy een van daardie blikkies soetigheid koop. Die besluit was geneem: kondensmelk was koningskos, en iets wat ons maar selde in die huis gehad het. Ouma het gereeld vir ons 'n bieliekannetjie vol vars melk van die plaas af saamgebring, as sy 'n dosyn of wat eiers by die kafee kom aflewer het. Kondensmelk is net gekoop, wanneer ons Badplaas of wildtuin toe gegaan het.
Voor die kafee se sifdeur, was 'n botteloopmaker aan 'n houtstomp vasgemaak. Dit was mos die tyd van glasbottels, dit was lank voor die dae van koeldrankblikkies. Ons kon twee gaatjies in die kondensmelkblikkie se boonste gedeelte druk, en so die heerlike soetigheid uitsuig.
Die terugtog skool toe, was teen 'n heelwat stadiger pas as die stappie kafee toe! Ons het beurte gemaak om 'n teugie te vat, en het mekaar met 'n valkoog dopgehou. Die een sou nie toelaat dat die ander een, 'n groter slukkie as hy, gevat het nie.
Ons het nooit eens daaraan gedink om een van Juffrou se tjips te skaai nie, daarvoor was die kondensmelk te lekker! Ons passkatting was ook perfek, want as ons die laaste draai voor die skool, daar by Anna Koen-hulle se bloudakhuisie, gevat het, was die blikkie gewoonlik op sy laaste en moes jy hard suig, om 'n laaste, taai druppeltjie uit te kry.
Die Donderdag-roetine het net tot na die korfbalseisoen aangehou. Dit was ook goed so, want toe het my en Krisjan se vriendskap ook tot 'n einde gekom. Sien, HY wou toe mos skielik Annatjie Naudé se tas smiddae as ons huis toe gestap het, dra. Maar, dis nou weer 'n ander storie.
Ai! Waar is die dae toe 'n kleine tiekie, 'n twee-en-'n-halfsentstukkie, jou selfs na 'n Donderdag kon laat uitsien het ...
Juffrou Niemand was enige seun wat ... wel, 'seun' begin voel het, se droom! Haar pragtige gelaatstrekke was met donker haarkrulle omsoom, en sy het elke dag ongelooflik lekker geruik. Ons het allerhande verskonings uitgedink om by haar lessenaar te gaan staan, net om die geur van haar wonderlike parfuum te kon inasem. Alles van en aan haar (dis nou wat ons kon sien en van bewus was) was prima verby!
Op 'n dag besluit die geluksgodin om my en Krisjan se glas van geluksaligheid, nog voller te maak. Juffrou Niemand vra of ons aan die begin van pouse na haar klas kon kom, daar was iets wat sy ons wou vra. So vinnig as wat ons bene ons kon dra, hol ons toe na klaskamer nommer 5, net na die klok uiteindelik gelui het.
"Dankie dat julle so gou gekom het", het die juffrou vriendelik en met daardie Penny Coelen-glimlag, ons nader gewink. "Ek moet van nou af, elke Donderdagmiddag na skool agterbly om korfbal af te rig. Julle weet mos waar oom Lundall se kafee is?"
Ek en Krisjan het beide vorentoe gebeur om eerste te kon reageer. "Ja, Juffrou!" het ons feitlik gelyk geantwoord.
"Dan is dit goed. Ek wil vra of julle twee outjies nie so gaaf sal wees om elke Donderdag, wanneer die laaste periode begin, vir my 'n pakkie slaptjips en 'n worsie by die kafee te gaan koop nie". Weer het sy ons met daardie engel-glimlag oorrompel.
Hierdie keer het ek Krisjan voorgespring. "Natuurlik sal ons, Juffrou! Die kafee is net twee blokke van die skool af!" Krisjan het oorgretig sy kop instemmend geknik.
Juffrou Niemand het opgestaan. "Nou goed, dan is dit afgespreek. Ek sal vir julle 'n tiekie gee, dan kan julle elke keer vir julle ietsie lekker koop om te kou as julle terugstap."
So het Donderdae, toe hemeldae vir ons geword. Ek was soggens al teen hanekraai aan die gang, en het telkens gesorg dat my ore skoongewas en my hare ordentlik gekam was. Krisjan het selfs van sy pa se Bryll Cream gegaps om sy hare ekstra glad en blink te kry. Ek het ook geweet waar Ma haar XXX-pepermente weggesteek het, en twee of drie in my sak gedruk, sodat my asem lekker sou ruik, indien ek met Juffrou moes praat.
Ek en Krisjan het daardie eerste Donderdag, oom Lundall se kiosk goed bekyk. Die tiekie was veilig in my broeksak, ons moes sien wat daar vir 'n tiekie beskikbaar was. Eers het ons Chappies oorweeg, maar ons ma's was beide anti-kougom en sou vinnig agtergekom het as ons borrels geblaas het. Toe het ons die Wilson's-toffies oordink, maar oom Lundall s'n was van daardie ekstra harde toffies wat jou 'n tand of twee kon gekos het as jy dit probeer kou het.
Toe sien ek die piepklein blikkies kondensmelk raak! Die Nestlé-fabriek was naby die skool, en vir presies 'n tiekie, kon jy een van daardie blikkies soetigheid koop. Die besluit was geneem: kondensmelk was koningskos, en iets wat ons maar selde in die huis gehad het. Ouma het gereeld vir ons 'n bieliekannetjie vol vars melk van die plaas af saamgebring, as sy 'n dosyn of wat eiers by die kafee kom aflewer het. Kondensmelk is net gekoop, wanneer ons Badplaas of wildtuin toe gegaan het.
Voor die kafee se sifdeur, was 'n botteloopmaker aan 'n houtstomp vasgemaak. Dit was mos die tyd van glasbottels, dit was lank voor die dae van koeldrankblikkies. Ons kon twee gaatjies in die kondensmelkblikkie se boonste gedeelte druk, en so die heerlike soetigheid uitsuig.
Die terugtog skool toe, was teen 'n heelwat stadiger pas as die stappie kafee toe! Ons het beurte gemaak om 'n teugie te vat, en het mekaar met 'n valkoog dopgehou. Die een sou nie toelaat dat die ander een, 'n groter slukkie as hy, gevat het nie.
Ons het nooit eens daaraan gedink om een van Juffrou se tjips te skaai nie, daarvoor was die kondensmelk te lekker! Ons passkatting was ook perfek, want as ons die laaste draai voor die skool, daar by Anna Koen-hulle se bloudakhuisie, gevat het, was die blikkie gewoonlik op sy laaste en moes jy hard suig, om 'n laaste, taai druppeltjie uit te kry.
Die Donderdag-roetine het net tot na die korfbalseisoen aangehou. Dit was ook goed so, want toe het my en Krisjan se vriendskap ook tot 'n einde gekom. Sien, HY wou toe mos skielik Annatjie Naudé se tas smiddae as ons huis toe gestap het, dra. Maar, dis nou weer 'n ander storie.
Ai! Waar is die dae toe 'n kleine tiekie, 'n twee-en-'n-halfsentstukkie, jou selfs na 'n Donderdag kon laat uitsien het ...
Sunday 5 November 2017
Te veel gevra!
As die kalf soms in die put is, moet ekstra hande noodgedwonge inspring om te red wat te redde is. Tog het alles perke, en nie almal neem daarmee verlief dat opdragte uit die bloute, summier uitgevoer moet word nie.
Daardie Desember het die vakansiegangers Olifantskamp behoorlik toegesak. Die beamptes en algemene werkers het swaar getrek om aan al die versoeke te voldoen - en nog steeds, ook met hul normale aktiwiteite voort te gaan. Daar was nie sprake van ekstra personeel nie, want twee van die permanente werkers het hul jaarlikse verlof geneem en ek was die enigste plaasvervanger. Dit het meegebring dat ek daagliks drie skofte moes werk: soggens in die winkel, dan weer tussen een en halfvier in die ontvangskantoor, en laatmiddag tot sluitingstyd, terug winkel toe.
Ons was almal maar redelik uitgeput. Wanneer 'n toerbus gestop het, het jy geweet dat al wat lappie en ornament was, weer bevat en bevoel gaan word, en heel waarskynlik NIE op hulle gewone plekke teruggesit sal word nie. Dan moes ek en tannie Ray ('n rou Engelse vrou met 'n gebrekkige Afrikaans-vermoe) weer opvou, regpak en skoonmaak. As dit 'n bus met buitelanders was, het ek Olifants se beroemde uitsigpunt oor die rivier, gebruik om van die malende menigte ontslae te raak.
"Did you see the elephants down at the river?" sou ek gemaak-terloops vra. Met die kameradraers aan die voorpunt, was dit vinnig-vinnig 'n opgewonde tou mense af na die uitkykpunt toe. Selfs wanneer dit Duitsers was, kon ek my Duits 1- kennis gebruik, "Haben Sie die Elefanten am Fluss gesehen?" En terwyl die klompie afgeskarrel het kampdraad toe, kon ons weer orde skep.
So breek Kerstyd toe aan. Die kampbestuurder, die goedige oom Eric Deacon, se vrou (tannie Petro)was die restaurantbestuurder, en sy het haar kommer oor die baie gaste vir die Kersmaal uitgespreek. Daar was net eenvoudig nie genoeg hande in die kombuis om die spyskaart tot sy reg te laat kom nie - om nie eens van al die opruim en berge skottelgoed, te praat nie!
Toe roep oom Eric ons een aand na toemaaktyd byeen. "Mense, daar is nie ander raad nie. Julle sal almal Kersdag by die restaurant moet gaan help. anders kan ons nie die toeriste hanteer nie. Ek sal 'n rooster uitwerk, sodat julle weet wanneer elkeen 'n draai in die kombuis moet gaan maak. Help asseblief waar julle kan, ons gaan baie besig wees!"
Die volgende dag, is daar druk onder die personeel bespiegel oor wat presies van elkeen in die kombuis verwag sou word. Die meeste van ons het oom Eric se versoek gelate aanvaar en die situasie verstaan, maar nie tannie Ray nie! Sy kon haar verontwaardiging nie wegsteek nie, en het met teatrale gebare verduidelik dat sy NIE die soort dame was wat haar hande in warm (of koue) water sou steek nie. Hoe sou haar goedversorgde naels lyk? Dink net hoe warm so 'n kombuis op Kersdag sou wees - wat van haar grimering?!
So het die dag op wieke van klagtes en misnoee verloop. Tannie Lossie Snyman (sy het as winkelbestuurder waargeneem) het Ray se heftige besware komies gevind en telkens vir my met 'n groot glimlag geknipoog, wanneer die Engelse tannie weer die arms uit protes begin rondswaai en haar ongelukkigheid verwoord het.
Die dag voor Kersfees, was ons mierbesig! Die winkel was oorbevolk en letterlik duisende voete het die vloer deurtrap. Ek kon sien dat tannie Ray nie haarselwers was nie, want normaalweg sou sy met die klante gesels en vriendelik hulpvaardig gewees het. Daardie dag was sy stroef, half befoeterd en ek het gemerk dat sy af en toe die kop geskud het.
Toe die laaste toeriste genadiglik die winkel verlaat het, moes ons oudergewoonte help opruim, terwyl tannie Lossie en die beamptes by die kasregisters, die daaglikse balansering gedoen het.
Dis toe dat tannie Ray voor my kom staan, hande op die heupe en die kop uitdagend gelig. "Daai man kan sy eie vuilwerk doen!" het sy uitgevaar. "Ek sal NIE die potte se gatte skrop nie!"
Nodeloos om te noem, ons ander het geskater van die lag! Om na 'n soutie te luister wanneer hy of sy Afrikaans met 'n swaar Engelse aksent probeer praat, is klaar skreeusnaaks, maar as die woordkeuse op die koop toe jou lagspiere verder prikkel, ontaard die situasie in 'n geproes wat nie maklik bedwing kan word nie.
Die volgende dag het ons toe wel ons diensbeurte in die restaurant gehoorsaam - sonder tannie Ray! Sy hoef egter nie bekommerd te gewees het nie, want ons het net met die bediening en afdek van tafels, gehelp. Die potte se ... bome, is deur die ander kombuispersoneel bygedam!
"
Daardie Desember het die vakansiegangers Olifantskamp behoorlik toegesak. Die beamptes en algemene werkers het swaar getrek om aan al die versoeke te voldoen - en nog steeds, ook met hul normale aktiwiteite voort te gaan. Daar was nie sprake van ekstra personeel nie, want twee van die permanente werkers het hul jaarlikse verlof geneem en ek was die enigste plaasvervanger. Dit het meegebring dat ek daagliks drie skofte moes werk: soggens in die winkel, dan weer tussen een en halfvier in die ontvangskantoor, en laatmiddag tot sluitingstyd, terug winkel toe.
Ons was almal maar redelik uitgeput. Wanneer 'n toerbus gestop het, het jy geweet dat al wat lappie en ornament was, weer bevat en bevoel gaan word, en heel waarskynlik NIE op hulle gewone plekke teruggesit sal word nie. Dan moes ek en tannie Ray ('n rou Engelse vrou met 'n gebrekkige Afrikaans-vermoe) weer opvou, regpak en skoonmaak. As dit 'n bus met buitelanders was, het ek Olifants se beroemde uitsigpunt oor die rivier, gebruik om van die malende menigte ontslae te raak.
"Did you see the elephants down at the river?" sou ek gemaak-terloops vra. Met die kameradraers aan die voorpunt, was dit vinnig-vinnig 'n opgewonde tou mense af na die uitkykpunt toe. Selfs wanneer dit Duitsers was, kon ek my Duits 1- kennis gebruik, "Haben Sie die Elefanten am Fluss gesehen?" En terwyl die klompie afgeskarrel het kampdraad toe, kon ons weer orde skep.
So breek Kerstyd toe aan. Die kampbestuurder, die goedige oom Eric Deacon, se vrou (tannie Petro)was die restaurantbestuurder, en sy het haar kommer oor die baie gaste vir die Kersmaal uitgespreek. Daar was net eenvoudig nie genoeg hande in die kombuis om die spyskaart tot sy reg te laat kom nie - om nie eens van al die opruim en berge skottelgoed, te praat nie!
Toe roep oom Eric ons een aand na toemaaktyd byeen. "Mense, daar is nie ander raad nie. Julle sal almal Kersdag by die restaurant moet gaan help. anders kan ons nie die toeriste hanteer nie. Ek sal 'n rooster uitwerk, sodat julle weet wanneer elkeen 'n draai in die kombuis moet gaan maak. Help asseblief waar julle kan, ons gaan baie besig wees!"
Die volgende dag, is daar druk onder die personeel bespiegel oor wat presies van elkeen in die kombuis verwag sou word. Die meeste van ons het oom Eric se versoek gelate aanvaar en die situasie verstaan, maar nie tannie Ray nie! Sy kon haar verontwaardiging nie wegsteek nie, en het met teatrale gebare verduidelik dat sy NIE die soort dame was wat haar hande in warm (of koue) water sou steek nie. Hoe sou haar goedversorgde naels lyk? Dink net hoe warm so 'n kombuis op Kersdag sou wees - wat van haar grimering?!
So het die dag op wieke van klagtes en misnoee verloop. Tannie Lossie Snyman (sy het as winkelbestuurder waargeneem) het Ray se heftige besware komies gevind en telkens vir my met 'n groot glimlag geknipoog, wanneer die Engelse tannie weer die arms uit protes begin rondswaai en haar ongelukkigheid verwoord het.
Die dag voor Kersfees, was ons mierbesig! Die winkel was oorbevolk en letterlik duisende voete het die vloer deurtrap. Ek kon sien dat tannie Ray nie haarselwers was nie, want normaalweg sou sy met die klante gesels en vriendelik hulpvaardig gewees het. Daardie dag was sy stroef, half befoeterd en ek het gemerk dat sy af en toe die kop geskud het.
Toe die laaste toeriste genadiglik die winkel verlaat het, moes ons oudergewoonte help opruim, terwyl tannie Lossie en die beamptes by die kasregisters, die daaglikse balansering gedoen het.
Dis toe dat tannie Ray voor my kom staan, hande op die heupe en die kop uitdagend gelig. "Daai man kan sy eie vuilwerk doen!" het sy uitgevaar. "Ek sal NIE die potte se gatte skrop nie!"
Nodeloos om te noem, ons ander het geskater van die lag! Om na 'n soutie te luister wanneer hy of sy Afrikaans met 'n swaar Engelse aksent probeer praat, is klaar skreeusnaaks, maar as die woordkeuse op die koop toe jou lagspiere verder prikkel, ontaard die situasie in 'n geproes wat nie maklik bedwing kan word nie.
Die volgende dag het ons toe wel ons diensbeurte in die restaurant gehoorsaam - sonder tannie Ray! Sy hoef egter nie bekommerd te gewees het nie, want ons het net met die bediening en afdek van tafels, gehelp. Die potte se ... bome, is deur die ander kombuispersoneel bygedam!
"
Hy sal voorsien ...
Soms kom die liggelowige mens voor 'n oenskynlik onoorkombare kloof te staan. Jy dink in alle rigtings, maar lig wil net nie deurbreek nie. Maar, daar IS altyd hoop - soos ek in my eenvoudige menswees, tot my groot verleentheid moes ondervind.
Ons jongste, Gert, se grusame tref-en-trap ongeluk in 1994, het die wind heeltemal uit ons seile geneem. Te midde van bitter min slaap, konstante gebede en groot kommer oor die astronomiese finansiele implikasies, het die lewe ons via die Nelspruit MediClinic, Park Lane-kliniek in Hillbrow en Barney Hurwitz-instuut in Brixton, op 'n feitlik onhanteerbare wipwarit van tuimelende emosies, meegevoer.
Breinskade - en dit by 'n kind van skaars sewe jaar oud - is as sulks reeds 'n vreesaanjaende gedagte. My vrou het pal aan Gert se sy gebly, maar ek moes terug Barberton toe, waar ek so goed as wat ek enigsins kon, met my dagtaak aangegaan het - veral ter wille van ons ander seun, vir wie die lewe (hy was toe net nege) ook onverwags erg gekompliseerd geword het. Naweke het ek die langpad Johannesburg toe, aangedurf en telkens gebid dat ek tog net veilig daar , en weer op ons tuisdorp, sou uitkom.
Verblyf was natuurlik 'n verdere uitdaging. Die hospitaalbestuur het goedgunstiglik ingestem dat my vrou tydelik in die verpleegsterstehuis kon aanbly, maar daardie vergunning het nie vir my gegeld nie. Na 'n paar naweke in ongerieflike, ver oornagplekke was ons geldjies boomskraap. My vrou het mooi gevra, en toe stem hulle in dat ek een naweek by haar in die tehuis kon bly. Die tarief sou later met my uitgeklaar word.
Daardie Saterdagmiddag, gebeur daar toe twee uiteenlopende dinge: een wat vir ysvingers om die hart gesorg het; en een wat tot trane en skietgebede van dankbaarheid, gelei het.
Terwyl ons so om Gert se bed gesit en angstig op enige teken van herstel gewag het, daag sy klasonderwyseres (Esmarie Jacobs) onverwags daar op. Sy was die naweek by haar ouers aan die Rand, en het besluit om na Gert se welstand te kom verneem. Ons was verheug! Gert was erg oor sy juffrou, en ons kon verstaan waarom sy so diep in sy hart gekruip het. Haar vriendelike en innemende persoonlikheid, opregte meelewing en medemenslikheid, was 'n groot troos vir ons en ons het die besoekie so baie waardeer. Die bloedrooi speelgoedkarretjie wat sy saamgebring het, sou sekerlik gehelp het om Gert se gemoed op te kikker.
Toe sy opstaan om te groet, het die juffrou 'n beterskapkaartjie (in 'n koevert) aan ons gegee. Sy het
vriendelik gegroet, en ek het saam met haar na haar motor gestap. Ek het haar 'n veilige terugreis toegewens, en weer die gebou binnegegaan om sommer daar by die ontvangskantoor, te gaan verneem hoeveel ek hulle vir my verblyf van twee nagte, geskuld het.
Wat 'n skok! In vandag se terme, klink vyf honderd rand nie na baie geld nie, maar glo my, in 1994 was dit nie sommer kleingeld nie - veral vir ons, wie se bankrekenings in die droesem was. Nadat ek brandstof vir die terugreis moes ingooi en twee burgers vir aandete gekoop het, het ek nie eens die helfte van die vereiste bedrag gehad nie!
Daardie aand het ons verslae, en tot die dood toe moeg, in die kamer gesit en mekaar probeer troos. Ons het nie familie of kennisse in die stad gehad by wie ons hulp kon gaan vra het nie. Ek het op 'n stadium belangeloos die koevert met die kaartjie in, oopgeskeur ...
Binne-in die beterskapkaartjie, was 'n mooi, besielende boodskappie - en presies vyf honderd rand!
Ek het die meegaande naskrif vir my vrou gelees, "Gebruik dit maar na goeddunke. Dit word met liefde gegee."
Ek het my kop weggedraai en kon die trane nie keer nie. Skaamte het my oorval, omdat my geloof so klein en ek so 'n swak mens was. Hoeveel keer moet die Here dan nog bewys dat by Hom, niks onmoontlik is nie?
Gert was na 'n maand weer by die huis, en het sedertdien merkwaardig herstel. So hét Hy inderdaad voorsien ... en doen dit steeds, na al die jare!
Ons jongste, Gert, se grusame tref-en-trap ongeluk in 1994, het die wind heeltemal uit ons seile geneem. Te midde van bitter min slaap, konstante gebede en groot kommer oor die astronomiese finansiele implikasies, het die lewe ons via die Nelspruit MediClinic, Park Lane-kliniek in Hillbrow en Barney Hurwitz-instuut in Brixton, op 'n feitlik onhanteerbare wipwarit van tuimelende emosies, meegevoer.
Breinskade - en dit by 'n kind van skaars sewe jaar oud - is as sulks reeds 'n vreesaanjaende gedagte. My vrou het pal aan Gert se sy gebly, maar ek moes terug Barberton toe, waar ek so goed as wat ek enigsins kon, met my dagtaak aangegaan het - veral ter wille van ons ander seun, vir wie die lewe (hy was toe net nege) ook onverwags erg gekompliseerd geword het. Naweke het ek die langpad Johannesburg toe, aangedurf en telkens gebid dat ek tog net veilig daar , en weer op ons tuisdorp, sou uitkom.
Verblyf was natuurlik 'n verdere uitdaging. Die hospitaalbestuur het goedgunstiglik ingestem dat my vrou tydelik in die verpleegsterstehuis kon aanbly, maar daardie vergunning het nie vir my gegeld nie. Na 'n paar naweke in ongerieflike, ver oornagplekke was ons geldjies boomskraap. My vrou het mooi gevra, en toe stem hulle in dat ek een naweek by haar in die tehuis kon bly. Die tarief sou later met my uitgeklaar word.
Daardie Saterdagmiddag, gebeur daar toe twee uiteenlopende dinge: een wat vir ysvingers om die hart gesorg het; en een wat tot trane en skietgebede van dankbaarheid, gelei het.
Terwyl ons so om Gert se bed gesit en angstig op enige teken van herstel gewag het, daag sy klasonderwyseres (Esmarie Jacobs) onverwags daar op. Sy was die naweek by haar ouers aan die Rand, en het besluit om na Gert se welstand te kom verneem. Ons was verheug! Gert was erg oor sy juffrou, en ons kon verstaan waarom sy so diep in sy hart gekruip het. Haar vriendelike en innemende persoonlikheid, opregte meelewing en medemenslikheid, was 'n groot troos vir ons en ons het die besoekie so baie waardeer. Die bloedrooi speelgoedkarretjie wat sy saamgebring het, sou sekerlik gehelp het om Gert se gemoed op te kikker.
Toe sy opstaan om te groet, het die juffrou 'n beterskapkaartjie (in 'n koevert) aan ons gegee. Sy het
vriendelik gegroet, en ek het saam met haar na haar motor gestap. Ek het haar 'n veilige terugreis toegewens, en weer die gebou binnegegaan om sommer daar by die ontvangskantoor, te gaan verneem hoeveel ek hulle vir my verblyf van twee nagte, geskuld het.
Wat 'n skok! In vandag se terme, klink vyf honderd rand nie na baie geld nie, maar glo my, in 1994 was dit nie sommer kleingeld nie - veral vir ons, wie se bankrekenings in die droesem was. Nadat ek brandstof vir die terugreis moes ingooi en twee burgers vir aandete gekoop het, het ek nie eens die helfte van die vereiste bedrag gehad nie!
Daardie aand het ons verslae, en tot die dood toe moeg, in die kamer gesit en mekaar probeer troos. Ons het nie familie of kennisse in die stad gehad by wie ons hulp kon gaan vra het nie. Ek het op 'n stadium belangeloos die koevert met die kaartjie in, oopgeskeur ...
Binne-in die beterskapkaartjie, was 'n mooi, besielende boodskappie - en presies vyf honderd rand!
Ek het die meegaande naskrif vir my vrou gelees, "Gebruik dit maar na goeddunke. Dit word met liefde gegee."
Ek het my kop weggedraai en kon die trane nie keer nie. Skaamte het my oorval, omdat my geloof so klein en ek so 'n swak mens was. Hoeveel keer moet die Here dan nog bewys dat by Hom, niks onmoontlik is nie?
Gert was na 'n maand weer by die huis, en het sedertdien merkwaardig herstel. So hét Hy inderdaad voorsien ... en doen dit steeds, na al die jare!
Bydrae tot die opgradering
Die uwe was vir meer as drie dekades, die man agter die mikrofoon by talle skole-atletiekbyeenkomste. Selfs opponentskole het van my entoesiasme vir atletiek, gebruik gemaak - gewoonlik met 'n byvoordeel of twee, maar eenkeer met skokkende gevolge!
Ek kon nooit verstaan waarom skole so gesukkel het om aankondigers te kry nie. Dink net: jy sit daar hoog en droog, sien alles vanuit 'n bevoorregte stoel en kan beide baan- en velditems ten volle geniet. Op die koop toe, het jy kennis van alle uitslae, en kan jy 'n atleet se vordering monitor. Vir hierdie geswore atletiekman, was dit 'n takie wat lekkerder as roly-poly was!
Toe gebeur dit dat die destydse hoof van 'n Laeveld-skool, vra of ek nie asseblief as aankondiger by hul jaarlikse vriendskaplike byeenkoms sou optree nie. Natuurlik het ek dadelik ingestem, veral ook omdat ek en die hoof mekaar dikwels op die tennisbane tydens ligawedstryde raakgeloop het en goed bevriend was.
Omdat 'n nuwe onthaallokaal (waarbinne die aankondiger se hokkie was) in aanbou was, is 'n vierkantige tent langs die gebou opgeslaan, met die klankstelsel en die nodige tafels en stoele vir my en die twee dames wat die uitslae moes verwerk, binne. Dit was geen probleem vir my nie, want die mense was die vriendelikheid self en ek het sommer geweet dat dit 'n aangename dag sou wees.
Die enigste teeblaar in die koppie, was die feit dat dit die oggend vroeg gekiesa het en die area rondom genoemde tent, is vinnig deur die baie voete wat daar verby is, tot pappery getrap. Langs die tent het die water 'n klein dammetjie gevorm, met 'n moedswillige stroompie wat onder die tentflappe deur, die tydelike 'aankondigerslokaal' binnegesyfer het.
Dit het my effens gepla dat die elektriese bedrading grondlangs vanaf die onvoltooide gebou, na die tent aangele was, maar die byeenkoms was vinnig aan die gang en ek moes die eerste groep items se atlete uitroep en my aandag by die 400 m hekkies vir seuns 19, bepaal. 'n Paar ander hekkies-items het gevolg, en die eerste uitslae moes gelees word.
Toe ek die mikrofoon vir die uitslag van die 300 m hekkies vir meisies 15 aanskakel, het ek net sterretjies gesien! Dit was asof 'n weerligstraal my getref het - en ek was uit soos 'n kers! Agterna sou ek hoor dat 'n paar oorblufte en gewillige arms my na die noodhulptent gedra het en ek na 'n ruk weer daar tot die land des lewendes bygebring is.
Genadiglik was die skade nie te erg nie, ek kon na 'n uur of wat weer orent kom en weer van alles en almal om my, bewus raak. My hart moes heel sterk gewees het, want die elektriese skok het my met geen mediese nagevolge gelaat nie.
Die gasheerskool se hoof en personeel het om my gekloek, warm koffie en soetgoed aangedra en herhaaldelik verneem of ek 'oukei' was. Dit was 'n groot verleentheid vir hulle, ek het my bes gedoen om hulle gerus te stel en probeer om met 'n kwinkslag of twee, hulle kommer te besweer.
Die gevolge van my redelik traumatiese ondervinding, was nogal heel verreikend. Behalwe dat die skool se adjunkhoof toe inderhaas by my as aankondiger moes oorneem (my versekering dat ek met my taak sou kon voortgaan, het op dowe ore geval), is ek teesinnig na die plaaslike hospitaaltjie geneem, waar deeglike toetse op my uitgevoer is.
Die daaropvolgende jaar, sou ek egter eers die grootste reperkussie van my skokkende (!) ervaring, verneem. Die bouplanne is inderhaas gewysig en die aankondigerslokaal in die nuwe klubhuis, is vergroot en met die nuutste klanktoerusting - met die beste veiligheidskenmerke! - toegerus.
Weer was die uwe agter die mikrofoon, maar hierdie keer in styl en groot gerief . Gedagtig aan wat die vorige jaar gebeur het, is daar na my welstand verneem, en koffie en melktert is al om die ander uur, aangedra. Soos reeds genoem, was die byvoordele nie te versmaai nie!
Die beamptes wat deesdae die gemak en gerief van Hoerskool Sybrand van Niekerk daar op die mooie Sabie, se pragtige klubhuis geniet, weet nie eens dat ene Kobus de Wet, 'n direkte, ongemaklike bydrae tot die opgradering, gelewer het nie!
Ek kon nooit verstaan waarom skole so gesukkel het om aankondigers te kry nie. Dink net: jy sit daar hoog en droog, sien alles vanuit 'n bevoorregte stoel en kan beide baan- en velditems ten volle geniet. Op die koop toe, het jy kennis van alle uitslae, en kan jy 'n atleet se vordering monitor. Vir hierdie geswore atletiekman, was dit 'n takie wat lekkerder as roly-poly was!
Toe gebeur dit dat die destydse hoof van 'n Laeveld-skool, vra of ek nie asseblief as aankondiger by hul jaarlikse vriendskaplike byeenkoms sou optree nie. Natuurlik het ek dadelik ingestem, veral ook omdat ek en die hoof mekaar dikwels op die tennisbane tydens ligawedstryde raakgeloop het en goed bevriend was.
Omdat 'n nuwe onthaallokaal (waarbinne die aankondiger se hokkie was) in aanbou was, is 'n vierkantige tent langs die gebou opgeslaan, met die klankstelsel en die nodige tafels en stoele vir my en die twee dames wat die uitslae moes verwerk, binne. Dit was geen probleem vir my nie, want die mense was die vriendelikheid self en ek het sommer geweet dat dit 'n aangename dag sou wees.
Die enigste teeblaar in die koppie, was die feit dat dit die oggend vroeg gekiesa het en die area rondom genoemde tent, is vinnig deur die baie voete wat daar verby is, tot pappery getrap. Langs die tent het die water 'n klein dammetjie gevorm, met 'n moedswillige stroompie wat onder die tentflappe deur, die tydelike 'aankondigerslokaal' binnegesyfer het.
Dit het my effens gepla dat die elektriese bedrading grondlangs vanaf die onvoltooide gebou, na die tent aangele was, maar die byeenkoms was vinnig aan die gang en ek moes die eerste groep items se atlete uitroep en my aandag by die 400 m hekkies vir seuns 19, bepaal. 'n Paar ander hekkies-items het gevolg, en die eerste uitslae moes gelees word.
Toe ek die mikrofoon vir die uitslag van die 300 m hekkies vir meisies 15 aanskakel, het ek net sterretjies gesien! Dit was asof 'n weerligstraal my getref het - en ek was uit soos 'n kers! Agterna sou ek hoor dat 'n paar oorblufte en gewillige arms my na die noodhulptent gedra het en ek na 'n ruk weer daar tot die land des lewendes bygebring is.
Genadiglik was die skade nie te erg nie, ek kon na 'n uur of wat weer orent kom en weer van alles en almal om my, bewus raak. My hart moes heel sterk gewees het, want die elektriese skok het my met geen mediese nagevolge gelaat nie.
Die gasheerskool se hoof en personeel het om my gekloek, warm koffie en soetgoed aangedra en herhaaldelik verneem of ek 'oukei' was. Dit was 'n groot verleentheid vir hulle, ek het my bes gedoen om hulle gerus te stel en probeer om met 'n kwinkslag of twee, hulle kommer te besweer.
Die gevolge van my redelik traumatiese ondervinding, was nogal heel verreikend. Behalwe dat die skool se adjunkhoof toe inderhaas by my as aankondiger moes oorneem (my versekering dat ek met my taak sou kon voortgaan, het op dowe ore geval), is ek teesinnig na die plaaslike hospitaaltjie geneem, waar deeglike toetse op my uitgevoer is.
Die daaropvolgende jaar, sou ek egter eers die grootste reperkussie van my skokkende (!) ervaring, verneem. Die bouplanne is inderhaas gewysig en die aankondigerslokaal in die nuwe klubhuis, is vergroot en met die nuutste klanktoerusting - met die beste veiligheidskenmerke! - toegerus.
Weer was die uwe agter die mikrofoon, maar hierdie keer in styl en groot gerief . Gedagtig aan wat die vorige jaar gebeur het, is daar na my welstand verneem, en koffie en melktert is al om die ander uur, aangedra. Soos reeds genoem, was die byvoordele nie te versmaai nie!
Die beamptes wat deesdae die gemak en gerief van Hoerskool Sybrand van Niekerk daar op die mooie Sabie, se pragtige klubhuis geniet, weet nie eens dat ene Kobus de Wet, 'n direkte, ongemaklike bydrae tot die opgradering, gelewer het nie!
Thursday 12 October 2017
Klippe om den brode
Wanneer 'n man se goeie en edele bedoelings deur die storms van rampspoed en ellende vernietig word, kos dit klipharde werk en 'n onwankelbare geloof om kop bo water te hou. Dan word die woorde "nogtans sal ek juig", 'n uitdaging wat mannemoed, perspektief en vernuwing, verg.
Tobie van Rhyn het meer as net die goeie lewe tydens sy jeugjare leer ken. Die familieplaas "Fleurensee" was alom bekend as die mooiste, vrugbaarste en winsgewendste grond wat die Boland kon gee. Tobie se pa, Renoux, was een van die suksesvolste wynboere in die ganse Wes-Kaap. Sy ma (Genine) het die statige herehuis met sy waardevolle erfstukke, met grasie en liefde versorg en in 'n gewilde hawe vir familiebyeenkomste en ander sosiale geleenthede, omskep. Die Van Rhyns was gewilde, gerespekteerde en geliefde inwoners van die Franschhoek-vallei.
Op die ouderdom van skaars sestig jaar oud, sterf Renoux na 'n skielike beroerte. Genine het nie kans gesien om sonder Renoux met die boerdery aan te gaan nie, en die plaas is op die naam van hul enigste kind, Tobie, geregistreer. Genine het op Somerset-Wes, waar sy en Renoux jare tevore 'n aftreeplekkie aangeskaf het, haarself uit die kollig verwyder en die lewe van 'n ontheemde weduwee gaan lei.
Nie lank nadat Tobie beheer van "Fleurensee" oorgeneem het nie, het hy hom in 'n huwelik met 'n predikantsdogter uit die Hantam, Elaine Weich, begewe. Haar preutse opvoeding en gekondisioneerde lewensuitkyk a la die 'Tien Gebooie', het haar nie baie gewild by die Van Rhyns se vroeere vriendekring gemaak nie. Een na die ander het hulle begin wegbly, veral wanneer Elaine weer geroepe gevoel het om in diep, geestelike gesprekke met hulle betrokke te raak en hulle van godsdienstige traktaatjies te voorsien.
Gaandeweg het Elaine ook met Tobie se kop begin smokkel. Hulle was mos die wettige eienaars van die plaas (al was die huwelik 'buite gemeenskap van goedere'), waarom kon hulle nie die Boek gehoorsaam en hul skatte met armes deel nie? Meer nog: hoekom staak hulle nie die "onsinnige en perverse" wynmakery nie, en verander die plaas in 'n kampterrein waar Christelike groepe kon vergader en die saak van die Here, in die vrye natuur kon dien en bevorder nie?
Elaine was knaend! Arme Tobie het geen kans gehad nie; sy het hom soos 'n goddelose laat voel wanneer hy enigsins dit gewaag het om kapsie te maak. Kort voor lank, is planne opgetrek. Die bou van 'n groot jeugsentrum, kompleet met wooneenhede, kombuis en lesing- en ontspanningsaal, was die volgende stap. Die aansienlike paar miljoen rand wat benodig is, sou tog sekerlik nie 'n probleem kon gewees het nie - hulle het mos die sekuriteit van 'n pragplaas in die wondermooie Boland, gehad.
'n Reuse lening is aangegaan. Spoedig was die geld nie genoeg nie, daar moes na nog geldskieters gesoek word. Terwyl die een struktuur na die ander verrys het, het die besef dat alles 'n groot (TE groot) waagstuk was, by Tobie en Elaine begin spook ... Om alles te kroon, het van die verwagte toeloop van besprekings, ook dadels gekom.
Vinniger as wat enigeen kon verwag, het die balju opgedaag om namens die talle skuldeisers, terugbetaling te eis. Waardevolle familie-erfstukke het eerste in die slag gebly. Daarna is voertuie teruggeneem ... en uiteindelik het Tobie en Elaine alles verloor - ook vir Fleurensee.
'n Goedgesinde buurman op 'n nabye plaas, het sy gastehuis as tydelike verblyf aangebied. Elaine het 'n pos by 'n apteek op die dorp, gekry. Tobie was werkloos, en het al om die ander dag, sy lot by die sendelingpredikant gaan bekla.
Op 'n dag, het Tobie - wat al verby moedverloor se vlaktes was - langs die rivier op 'n groot klip gesit en kop-onderstebo na die kabbelende water gestaar. Toe skiet 'n plan hom ineens te binne: hy was omring van pragtige. ronde rivierklippe - hy kon dit bymekaar maak en aan kwekerye verkoop! Hy mog nooit weer 'n besigheid registreer nie, maar hulle kon dit in sy vrou se naam doen.
Meer uit bejammering as enige iets anders, het die boere wie se plase aan 'n rivieroewer gelee is, ingestem dat Tobie van die klippe kon oes. Tobie het genadiglik sy oudste bakkie behou, en dié was net die regte ding om die klippe mee te karwei.
Vandag is Tobie se vuilwit bakkie, met die sakke rivierklippe agter op die bak, 'n bekende gesig op die Boland se paaie. Daar word simpatiek vir hom so in die verbyry gewuif, en as jy naby die bakkie kom, merk jy die plakker agter op die kajuitvenster: 'Nogtans sal ek juig!'
Tobie van Rhyn het meer as net die goeie lewe tydens sy jeugjare leer ken. Die familieplaas "Fleurensee" was alom bekend as die mooiste, vrugbaarste en winsgewendste grond wat die Boland kon gee. Tobie se pa, Renoux, was een van die suksesvolste wynboere in die ganse Wes-Kaap. Sy ma (Genine) het die statige herehuis met sy waardevolle erfstukke, met grasie en liefde versorg en in 'n gewilde hawe vir familiebyeenkomste en ander sosiale geleenthede, omskep. Die Van Rhyns was gewilde, gerespekteerde en geliefde inwoners van die Franschhoek-vallei.
Op die ouderdom van skaars sestig jaar oud, sterf Renoux na 'n skielike beroerte. Genine het nie kans gesien om sonder Renoux met die boerdery aan te gaan nie, en die plaas is op die naam van hul enigste kind, Tobie, geregistreer. Genine het op Somerset-Wes, waar sy en Renoux jare tevore 'n aftreeplekkie aangeskaf het, haarself uit die kollig verwyder en die lewe van 'n ontheemde weduwee gaan lei.
Nie lank nadat Tobie beheer van "Fleurensee" oorgeneem het nie, het hy hom in 'n huwelik met 'n predikantsdogter uit die Hantam, Elaine Weich, begewe. Haar preutse opvoeding en gekondisioneerde lewensuitkyk a la die 'Tien Gebooie', het haar nie baie gewild by die Van Rhyns se vroeere vriendekring gemaak nie. Een na die ander het hulle begin wegbly, veral wanneer Elaine weer geroepe gevoel het om in diep, geestelike gesprekke met hulle betrokke te raak en hulle van godsdienstige traktaatjies te voorsien.
Gaandeweg het Elaine ook met Tobie se kop begin smokkel. Hulle was mos die wettige eienaars van die plaas (al was die huwelik 'buite gemeenskap van goedere'), waarom kon hulle nie die Boek gehoorsaam en hul skatte met armes deel nie? Meer nog: hoekom staak hulle nie die "onsinnige en perverse" wynmakery nie, en verander die plaas in 'n kampterrein waar Christelike groepe kon vergader en die saak van die Here, in die vrye natuur kon dien en bevorder nie?
Elaine was knaend! Arme Tobie het geen kans gehad nie; sy het hom soos 'n goddelose laat voel wanneer hy enigsins dit gewaag het om kapsie te maak. Kort voor lank, is planne opgetrek. Die bou van 'n groot jeugsentrum, kompleet met wooneenhede, kombuis en lesing- en ontspanningsaal, was die volgende stap. Die aansienlike paar miljoen rand wat benodig is, sou tog sekerlik nie 'n probleem kon gewees het nie - hulle het mos die sekuriteit van 'n pragplaas in die wondermooie Boland, gehad.
'n Reuse lening is aangegaan. Spoedig was die geld nie genoeg nie, daar moes na nog geldskieters gesoek word. Terwyl die een struktuur na die ander verrys het, het die besef dat alles 'n groot (TE groot) waagstuk was, by Tobie en Elaine begin spook ... Om alles te kroon, het van die verwagte toeloop van besprekings, ook dadels gekom.
Vinniger as wat enigeen kon verwag, het die balju opgedaag om namens die talle skuldeisers, terugbetaling te eis. Waardevolle familie-erfstukke het eerste in die slag gebly. Daarna is voertuie teruggeneem ... en uiteindelik het Tobie en Elaine alles verloor - ook vir Fleurensee.
'n Goedgesinde buurman op 'n nabye plaas, het sy gastehuis as tydelike verblyf aangebied. Elaine het 'n pos by 'n apteek op die dorp, gekry. Tobie was werkloos, en het al om die ander dag, sy lot by die sendelingpredikant gaan bekla.
Op 'n dag, het Tobie - wat al verby moedverloor se vlaktes was - langs die rivier op 'n groot klip gesit en kop-onderstebo na die kabbelende water gestaar. Toe skiet 'n plan hom ineens te binne: hy was omring van pragtige. ronde rivierklippe - hy kon dit bymekaar maak en aan kwekerye verkoop! Hy mog nooit weer 'n besigheid registreer nie, maar hulle kon dit in sy vrou se naam doen.
Meer uit bejammering as enige iets anders, het die boere wie se plase aan 'n rivieroewer gelee is, ingestem dat Tobie van die klippe kon oes. Tobie het genadiglik sy oudste bakkie behou, en dié was net die regte ding om die klippe mee te karwei.
Vandag is Tobie se vuilwit bakkie, met die sakke rivierklippe agter op die bak, 'n bekende gesig op die Boland se paaie. Daar word simpatiek vir hom so in die verbyry gewuif, en as jy naby die bakkie kom, merk jy die plakker agter op die kajuitvenster: 'Nogtans sal ek juig!'
Huweliksvoorwaarde
Wanneer 'n jongetjie oor die onderdeur begin loer, is daar maar altyd 'n ouer familiebetrekking of drie wat, by voorbaat, aan aanvaarbare en gepaste verbintenisse begin dink. In my geval, was dit nie soseer Ma wat die beskikbare poel begin fynkam het nie, maar Ouma!
Ek was skaars in die laerskool, toe Ouma my eendag heel moederlik nader gewink , en haar hart gespreek het. Dit was tydens een van ons sporadiese kuiertjies op die plaas. Pa en Ma het oudergewoonte na koffie-en-beskuit gaan stap, en Kleinsus was in haar element toe Ouma die ou koekblik vol knope van allerlei groottes, vorme en kleure, op die woonkamermat omgekeer het.
Ouma het eers 'n handvol droe perskes uit die versteekte sakkie agter in haar klerekas gaan opdiep, en toe het ons twee op die stoep aan't koue en geselse geraak.
"Hoe lyk dinge daar by die skool?" het Ouma gemaak belangstellend gevra. Nog voor ek 'n antwoord kon formuleer, het sy vervolg, "Is daar darem 'n ou meisietjie wat vir jou betaamlik lyk?"
Ek moes seker gebloos het, want Ouma het 'n kekkellaggie gegee - en toe by die kruks van haar saak uitgekom. "Marina van ta' Marthina is glo ook in jou klas. Mooie kjind daardie, en sy is eige bloed." Dit het in Ouma-taal beteken dat Marina familie van my was.
Nou moet ek darem dadelik byvoeg dat ta' Marthina net 'n verlangse niggie van Ouma was, dus was die 'eige bloed' darem nie so erg 'eige' nie! Marina se vosbruin krulhare het wel sag op die oog geval, maar origens was daar nie veel aan haar wat 'n japsnoet se belangstelling kon prikkel nie.
Ouma was effens bekommerd omdat ek haar keuse summier afgewys het. Sy het my agterdogtig aangekyk en reguit gevra, "Daar is nie dalk 'n Grobler-muisgesiggie in jou klas nie?"
"Nee, g'n Grobler nie, Ouma", het ek haar verseker, al het ek nie 'n idee gehad waarom Ouma so neerhalend na iemand met die van Grobler verwys het nie.
Op hoerskool was daar veel meer as net vosbruin krulhare wat my oog gevang het! So met al die oefensessies op die atletiekbaan saam, het ek op 'n heel ander manier van meisies bewus geraak ... en so aan. Telkens wanneer ons by Ouma op die plaas gaan kuier het, wou Ouma steeds weet of ek al my keuse uit al die "betaamlike" meisies gemaak het. Dan het ek dit geniet om haar been te trek, deur na die "baie mooies" te verwys, of te laat val dat ek en ''so 'n blonde bom" mekaar smiddae by die wilgerbome ontmoet het - alles natuurlik net om Ouma se siel uit te trek. Ek het geweet dat ek, as enigste kleinseun wat Oupa se name gedra het, voortdurend onder die vergrootglas geplaas is en my keuses, fyn dopgehou is.
"Ai, my kjind!" het Ouma per geleentheid haar kommer verwoord. "Moet tog net nie met 'n Grobler sta' en kerjakker nie! Dis erg genoeg dat Anna van oom Gert met 'n Grobler getrou het!" Ek kon nie anders as om vir Ouma se "kerjakker" te glimlag nie, maar die herhaaldelike beheptheid met die Groblers, het my begin pla.
Toe ons weer een naweek op die plaas was, het ek die saak aangeroer. "Ouma, wat is dit met Ouma en die Groblers? Hoekom hou Ouma van g'n Grobler nie?"
Ouma het 'n verontwaardigde snuif gegee, my vas in die oe gekyk en daar was ongenaakbaarheid in haar stem toe sy my die rede vir haar anti-Grobler gevoelens vertel het.
"Groblers is grondstelers! Hierdie geboortegrond van my, Eerstegeluk, is in 1870 aan my oupa Jan de Klerk toegeken. Hy moes saam met die landdros te perd ry, een uur in 'n rigting, dan het hulle 'n klipstapel gepak. Toe weer 'n uur in die ander rigting, en weer 'n klipstapel gepak. So is Eerstegeluk uitgemeet - volgens die gebruik in daardie jare."
Ouma se stem het skielik versag, sy het die verte in getuur en weemoed het haar weerloos laat klink en lyk. "Ek ken elke tree van hierdie plaas; hier is ek gebore, en hier sal julle my graf toe dra ..."
Daar was 'n knop in my keel, maar ek moes by die ding oor die Groblers uitkom. "Nou hoekom is die Groblers dan grondstelers, Ouma?"
Dit was genoeg om die oomblik van vermurwing uit Ouma te skok. "Want daardie selfde nag, nadat my oupa-hulle die plaas uitgemeet het, het 'n Grobler wat hier anderkant op die buurplaas, Blesbokspruit, gebly het, soos 'n dief in die nag nader gesluip en die klipstapels verskuiwe! As dit nie vir sy agterbakse duiwelstreke was nie, kon Eerstegeluk vandag baie, baie morge groter gewees het!"
Ek wou nog vra of die ongeregtigheid dan nie herstel kon word nie, maar die kyk in Ouma se oe, het my die stilswye opgele.
Ek kon my ore nie glo nie! Na amper 'n honderd jaar, was die wrewel jeens die Groblers, steeds nie op die agenda vir versoening nie. Die De Klerks sou daardie oneerlikheid soos 'n legende van geslag tot geslag oordra, en alle nasate van daardie enkele Grobler-man, sou die teken van Kain dra - vir altyd!
Nee, ek het nooit met 'n Grobler-meisie uitgegaan nie. Is ook toe nie met 'n Grobler getroud nie. Daar was wel langs die pad 'n Grobler-meisie of twee wat aanvallig en vol belofte was, maar enige amoreuse gedagte het summier voor Ouma se ernstige vermaning, gesneuwel!
Ek was skaars in die laerskool, toe Ouma my eendag heel moederlik nader gewink , en haar hart gespreek het. Dit was tydens een van ons sporadiese kuiertjies op die plaas. Pa en Ma het oudergewoonte na koffie-en-beskuit gaan stap, en Kleinsus was in haar element toe Ouma die ou koekblik vol knope van allerlei groottes, vorme en kleure, op die woonkamermat omgekeer het.
Ouma het eers 'n handvol droe perskes uit die versteekte sakkie agter in haar klerekas gaan opdiep, en toe het ons twee op die stoep aan't koue en geselse geraak.
"Hoe lyk dinge daar by die skool?" het Ouma gemaak belangstellend gevra. Nog voor ek 'n antwoord kon formuleer, het sy vervolg, "Is daar darem 'n ou meisietjie wat vir jou betaamlik lyk?"
Ek moes seker gebloos het, want Ouma het 'n kekkellaggie gegee - en toe by die kruks van haar saak uitgekom. "Marina van ta' Marthina is glo ook in jou klas. Mooie kjind daardie, en sy is eige bloed." Dit het in Ouma-taal beteken dat Marina familie van my was.
Nou moet ek darem dadelik byvoeg dat ta' Marthina net 'n verlangse niggie van Ouma was, dus was die 'eige bloed' darem nie so erg 'eige' nie! Marina se vosbruin krulhare het wel sag op die oog geval, maar origens was daar nie veel aan haar wat 'n japsnoet se belangstelling kon prikkel nie.
Ouma was effens bekommerd omdat ek haar keuse summier afgewys het. Sy het my agterdogtig aangekyk en reguit gevra, "Daar is nie dalk 'n Grobler-muisgesiggie in jou klas nie?"
"Nee, g'n Grobler nie, Ouma", het ek haar verseker, al het ek nie 'n idee gehad waarom Ouma so neerhalend na iemand met die van Grobler verwys het nie.
Op hoerskool was daar veel meer as net vosbruin krulhare wat my oog gevang het! So met al die oefensessies op die atletiekbaan saam, het ek op 'n heel ander manier van meisies bewus geraak ... en so aan. Telkens wanneer ons by Ouma op die plaas gaan kuier het, wou Ouma steeds weet of ek al my keuse uit al die "betaamlike" meisies gemaak het. Dan het ek dit geniet om haar been te trek, deur na die "baie mooies" te verwys, of te laat val dat ek en ''so 'n blonde bom" mekaar smiddae by die wilgerbome ontmoet het - alles natuurlik net om Ouma se siel uit te trek. Ek het geweet dat ek, as enigste kleinseun wat Oupa se name gedra het, voortdurend onder die vergrootglas geplaas is en my keuses, fyn dopgehou is.
"Ai, my kjind!" het Ouma per geleentheid haar kommer verwoord. "Moet tog net nie met 'n Grobler sta' en kerjakker nie! Dis erg genoeg dat Anna van oom Gert met 'n Grobler getrou het!" Ek kon nie anders as om vir Ouma se "kerjakker" te glimlag nie, maar die herhaaldelike beheptheid met die Groblers, het my begin pla.
Toe ons weer een naweek op die plaas was, het ek die saak aangeroer. "Ouma, wat is dit met Ouma en die Groblers? Hoekom hou Ouma van g'n Grobler nie?"
Ouma het 'n verontwaardigde snuif gegee, my vas in die oe gekyk en daar was ongenaakbaarheid in haar stem toe sy my die rede vir haar anti-Grobler gevoelens vertel het.
"Groblers is grondstelers! Hierdie geboortegrond van my, Eerstegeluk, is in 1870 aan my oupa Jan de Klerk toegeken. Hy moes saam met die landdros te perd ry, een uur in 'n rigting, dan het hulle 'n klipstapel gepak. Toe weer 'n uur in die ander rigting, en weer 'n klipstapel gepak. So is Eerstegeluk uitgemeet - volgens die gebruik in daardie jare."
Ouma se stem het skielik versag, sy het die verte in getuur en weemoed het haar weerloos laat klink en lyk. "Ek ken elke tree van hierdie plaas; hier is ek gebore, en hier sal julle my graf toe dra ..."
Daar was 'n knop in my keel, maar ek moes by die ding oor die Groblers uitkom. "Nou hoekom is die Groblers dan grondstelers, Ouma?"
Dit was genoeg om die oomblik van vermurwing uit Ouma te skok. "Want daardie selfde nag, nadat my oupa-hulle die plaas uitgemeet het, het 'n Grobler wat hier anderkant op die buurplaas, Blesbokspruit, gebly het, soos 'n dief in die nag nader gesluip en die klipstapels verskuiwe! As dit nie vir sy agterbakse duiwelstreke was nie, kon Eerstegeluk vandag baie, baie morge groter gewees het!"
Ek wou nog vra of die ongeregtigheid dan nie herstel kon word nie, maar die kyk in Ouma se oe, het my die stilswye opgele.
Ek kon my ore nie glo nie! Na amper 'n honderd jaar, was die wrewel jeens die Groblers, steeds nie op die agenda vir versoening nie. Die De Klerks sou daardie oneerlikheid soos 'n legende van geslag tot geslag oordra, en alle nasate van daardie enkele Grobler-man, sou die teken van Kain dra - vir altyd!
Nee, ek het nooit met 'n Grobler-meisie uitgegaan nie. Is ook toe nie met 'n Grobler getroud nie. Daar was wel langs die pad 'n Grobler-meisie of twee wat aanvallig en vol belofte was, maar enige amoreuse gedagte het summier voor Ouma se ernstige vermaning, gesneuwel!
Wednesday 4 October 2017
Kleine meisie, grote ore!
Dit is al vele male bewys dat grootmense nie kinders moet onderskat nie! Laasgenoemde se sintuie is skerp en vars - en soekende na nuwe indrukke om te verwerk, en met die volle omvang van hulle emosies, te ervaar.
Om in die vyftiger en vroeg-sestiger jare die rivierpaadjies langs die Sabie (dis nou in die wildtuin, natuurlik) vir wild te kon verken, moes 'n man waarlik murg in jou pype gehad het. Die digbegroeide oewers het sig tot die minimum beperk, en die grondpaadjies was maar nou en skaars meer as tweespoor-grootte. Die sporadiese luiperd of leeu wat uit die bosse gestap het, het die bloed van opwinding laat bruis en deurpriemende blikke het die ruigtes vir daardie baie spesiale, skaars diersoorte gefynkam. Die opwinding was groot, want die kanse dat 'n reuse olifant jou skielik om 'n skerp draai kon inwag, was redelik goed.
So was die De Wetjies dan ook per geleentheid op een van daardie rivierpaadjies, met Pa die gretige gids. Ma se senuwees was gedaan, want Pa had die nare gewoonte om te na aan 'n olifant te kom. Dit was asof hy 'n sadistiese genot daaruit geput het om ons (dis nou Ma, Kleinsus en ek) vreesbevange te laat smeek om die VW-kewer tog om vadersnaam net weg van die grootvoete te kry. Ek en Ma kon die situasie tot 'n mate hanteer, maar Kleinsus het oorpynigend aan't skree gegaan wanneer sy - skaars vier jaar oud - 'n flapoor gewaar het.
Toe prakseer Pa 'n plan, een wat hy gedink het, ons ore teen Kleinsus se stembande kon beskerm. Ek kon eers nie verstaan waarom Pa skielik Engels met Ma gepraat het nie, maar toe luister ek mooi na die gesprek en snap toe Pa se logika. Hy was maar altyd (blykbaar sedert sy skooldae) 'n bietjie met die weermag (vloot, lugmag) behep, en het sy plan dan ook op daardie lees geskoei.
"When one of you sees an elephant, don't use the animal's name. Say 'hands on deck', then she won't be alarmed and we'll not have to endure all the yelling!" Ek het geglimlag, want Kleinsus was skaars 'n paar bakstene hoog en sou sekerlik nie geweet het waaroor die gesprek gegaan het nie. Dit was 'n welkome gevoel om iets te weet en verstaan, waarvan sy g'n snars van begryp het nie.
Die plan het dan ook uiters positiewe resultate tot gevolg gehad. Terwyl Kleinsus tot vervelens toe Marietjie (haar pop) se toutjie agter die rug getrek het sodat sy kon 'praat', en die pop kastig gevoer en drooggemaak het, het Pa of Ma kort-kort met 'n "hands on deck" my aandag op 'n olifant langs die rivier, gevestig. Sy had in elk geval vrede met wat ons ookal te siene gekry het, dit was net die olifante waarvoor sy 'n heilige vrees gehad het - Pa se skuld, soos ek reeds verduidelik het.
Na twee dae het ons die rivierpaadjies al goed geken, want Pa was 'n leeu-man en het saans, so om die gemeenskaplike vleisbraaivuur wat in die middel van die kamp gebrand het, by die ander manne gehoor waar presies die kraagmannetjies daardie dag gewaar is. Tussen Skukuza en Onder-Sabie was toentertyd seker so vyf 'river loops', soos dit genoem is - en die leeus was daagliks langs een of meer van die 'loops' te siene. Natuurlik was die "hands on deck" ook daagliks op die spyskaart, maar Kleinsus het net gillende geweet van dié wat in of baie naby aan die pad was.
Dit was die middag van die derde dag. Ons was weer op een van die oewerpaadjies, toe Pa 'n groot visarend in 'n reuse wildevy wat reg langs die pad gestaan het, gewaar. Pa stop toe sommer so in die middel van die pad, trek die verkyker nader en wys vir my en Ma die pragtige geveerde met sy opvallende wit bors. Die skerp kontras tussen die groen van die blare en die swart-en-wit van die arend, het dit 'n onvergeetlike gesig gemaak en ons volle aandag was by die mooi toneeltjie.
Meteens het Kleinsus 'n verskriklike gil gegee en haarself tussen die Volla se voorste sitplekke ingewurm, terwyl sy met 'n uitgestrekte armpie na agter gewys het. "Hen se dek! Hen se dek!" het haar skeermesstemmetjie alles wat in die ruigtes was, in hulle spore laat stuit, of die hasepad laat kies. Ons drie het ons water en ligte weggeskrik en vervaard na agter gekyk . 'n Reuse olifant het enkele meters agter die karretjie, uit die bosse verskyn en slurpswaaiend gereed gemaak om ons te bestorm! Dit moes Kleinsus se verstommende volume gewees het wat die gedierte so ontstel het, want hy het met 'n kwaai getrompetter sy misnoee te kenne gegee, en ons vanuit die hoogte aangegluur.
Hoe Pa die Kewer so vinnig aan die gang gekry het, en hoe hy in so 'n kort tydjie, so vinnig die afstand tussen ons en Jumbo tot 'n veilige vyftig meter vergroot het, het ek lank agterna gewonder. Ma het Kleinsus styf teen haar vasgedruk en Pa luidkeels aangemoedig om die petrolpedaal dieper in te trap. Ek het eweneens die bibberasie gehad, want daardie massiewe lyf sou ons sekerlik vermorsel het - Kleinsus se skril aria was genoeg om enige olifant tot in sy fondament te skud!
So was Pa se Engelse kodewoorde, toe nie so 'n waterdigte geheim nie. Kleinsus se aandag was dalk by Marietjie, maar haar ore was wawyd oop - en sy kon duidelik twee en twee bymekaar tel!
Om in die vyftiger en vroeg-sestiger jare die rivierpaadjies langs die Sabie (dis nou in die wildtuin, natuurlik) vir wild te kon verken, moes 'n man waarlik murg in jou pype gehad het. Die digbegroeide oewers het sig tot die minimum beperk, en die grondpaadjies was maar nou en skaars meer as tweespoor-grootte. Die sporadiese luiperd of leeu wat uit die bosse gestap het, het die bloed van opwinding laat bruis en deurpriemende blikke het die ruigtes vir daardie baie spesiale, skaars diersoorte gefynkam. Die opwinding was groot, want die kanse dat 'n reuse olifant jou skielik om 'n skerp draai kon inwag, was redelik goed.
So was die De Wetjies dan ook per geleentheid op een van daardie rivierpaadjies, met Pa die gretige gids. Ma se senuwees was gedaan, want Pa had die nare gewoonte om te na aan 'n olifant te kom. Dit was asof hy 'n sadistiese genot daaruit geput het om ons (dis nou Ma, Kleinsus en ek) vreesbevange te laat smeek om die VW-kewer tog om vadersnaam net weg van die grootvoete te kry. Ek en Ma kon die situasie tot 'n mate hanteer, maar Kleinsus het oorpynigend aan't skree gegaan wanneer sy - skaars vier jaar oud - 'n flapoor gewaar het.
Toe prakseer Pa 'n plan, een wat hy gedink het, ons ore teen Kleinsus se stembande kon beskerm. Ek kon eers nie verstaan waarom Pa skielik Engels met Ma gepraat het nie, maar toe luister ek mooi na die gesprek en snap toe Pa se logika. Hy was maar altyd (blykbaar sedert sy skooldae) 'n bietjie met die weermag (vloot, lugmag) behep, en het sy plan dan ook op daardie lees geskoei.
"When one of you sees an elephant, don't use the animal's name. Say 'hands on deck', then she won't be alarmed and we'll not have to endure all the yelling!" Ek het geglimlag, want Kleinsus was skaars 'n paar bakstene hoog en sou sekerlik nie geweet het waaroor die gesprek gegaan het nie. Dit was 'n welkome gevoel om iets te weet en verstaan, waarvan sy g'n snars van begryp het nie.
Die plan het dan ook uiters positiewe resultate tot gevolg gehad. Terwyl Kleinsus tot vervelens toe Marietjie (haar pop) se toutjie agter die rug getrek het sodat sy kon 'praat', en die pop kastig gevoer en drooggemaak het, het Pa of Ma kort-kort met 'n "hands on deck" my aandag op 'n olifant langs die rivier, gevestig. Sy had in elk geval vrede met wat ons ookal te siene gekry het, dit was net die olifante waarvoor sy 'n heilige vrees gehad het - Pa se skuld, soos ek reeds verduidelik het.
Na twee dae het ons die rivierpaadjies al goed geken, want Pa was 'n leeu-man en het saans, so om die gemeenskaplike vleisbraaivuur wat in die middel van die kamp gebrand het, by die ander manne gehoor waar presies die kraagmannetjies daardie dag gewaar is. Tussen Skukuza en Onder-Sabie was toentertyd seker so vyf 'river loops', soos dit genoem is - en die leeus was daagliks langs een of meer van die 'loops' te siene. Natuurlik was die "hands on deck" ook daagliks op die spyskaart, maar Kleinsus het net gillende geweet van dié wat in of baie naby aan die pad was.
Dit was die middag van die derde dag. Ons was weer op een van die oewerpaadjies, toe Pa 'n groot visarend in 'n reuse wildevy wat reg langs die pad gestaan het, gewaar. Pa stop toe sommer so in die middel van die pad, trek die verkyker nader en wys vir my en Ma die pragtige geveerde met sy opvallende wit bors. Die skerp kontras tussen die groen van die blare en die swart-en-wit van die arend, het dit 'n onvergeetlike gesig gemaak en ons volle aandag was by die mooi toneeltjie.
Meteens het Kleinsus 'n verskriklike gil gegee en haarself tussen die Volla se voorste sitplekke ingewurm, terwyl sy met 'n uitgestrekte armpie na agter gewys het. "Hen se dek! Hen se dek!" het haar skeermesstemmetjie alles wat in die ruigtes was, in hulle spore laat stuit, of die hasepad laat kies. Ons drie het ons water en ligte weggeskrik en vervaard na agter gekyk . 'n Reuse olifant het enkele meters agter die karretjie, uit die bosse verskyn en slurpswaaiend gereed gemaak om ons te bestorm! Dit moes Kleinsus se verstommende volume gewees het wat die gedierte so ontstel het, want hy het met 'n kwaai getrompetter sy misnoee te kenne gegee, en ons vanuit die hoogte aangegluur.
Hoe Pa die Kewer so vinnig aan die gang gekry het, en hoe hy in so 'n kort tydjie, so vinnig die afstand tussen ons en Jumbo tot 'n veilige vyftig meter vergroot het, het ek lank agterna gewonder. Ma het Kleinsus styf teen haar vasgedruk en Pa luidkeels aangemoedig om die petrolpedaal dieper in te trap. Ek het eweneens die bibberasie gehad, want daardie massiewe lyf sou ons sekerlik vermorsel het - Kleinsus se skril aria was genoeg om enige olifant tot in sy fondament te skud!
So was Pa se Engelse kodewoorde, toe nie so 'n waterdigte geheim nie. Kleinsus se aandag was dalk by Marietjie, maar haar ore was wawyd oop - en sy kon duidelik twee en twee bymekaar tel!
Friday 8 September 2017
Nagereg met 'n nadraai
Dit is seker 'n aanvaarbare en verstaanbare praktyk wanneer 'n hubare jongman, 'n mooi meisie wil beindruk. Elke ding het egter sy perke - veral as die dikte van 'n man se beursie in die gedrang kom!
Toe Jacques Wienand in die laat sewentiger jare sy eerste onderwyspos op die Oos-Transvaalse platteland aanvaar het, was hy reeds gemiddeld twee jaar ouer as sy mede-beginners. Dit was omdat Jacques, na ses jaar op universiteit, eers vir PW & Seuns moes gaan voete stamp het, soos daar soms toentertyd na verpligte militere diensplig verwys is. Hy was 'n man van vele ervarings, maar dit het nie die amoreuse sy van die lewe, ingesluit nie.
Hulle was 'n groepie van ses wat by die spesifieke hoerskool, by die diepkant ingegooi is: twee manne en vier aanvallige jonge dames. Natuurlik het Jacques die viertjies deeglik deurgekyk en stilweg sy persoonlike voorkeurlys saamgestel. Wanda met die goue hare en ondeunde glinstering in die oe, was vanuit die staanspoor sy gunsteling, maar nadat sy hom met gemak oor nege putjies ore aangesit het, het Jacques besluit om eerder sy attensies op nommer twee te fokus - 'n man het darem sy trots!
Judy was eintlik Wanda se teenpool: donker krulhare, met 'n moederlike geaardheid en sin vir die rustiger dinge in die lewe. Sy het toe ook dadelik die kop instemmend geknik toe Jacques vra of sy hom daardie Sondag op 'n besigtigingsrit deur die Laeveld wou vergesel. Eintlik het sy te gretig gelyk, maar Jacques moes nietemin die water toets.
So ry die twee van hulle toe die pragtige roete via Waterval-Boven en Kaapschehoop, tot by Nelspruit. Dit was dan ook net mooi tyd vir die middagete, toe die wit Mazda 323 daar teen die bult, voor die Drumrock Hotel stilhou. 'n Hotel-ete was effens uitspattig vir 'n beginner-onnie se sak, maar as 'n ou wou punte verdien, moes jy maar die oe toeknyp en daardie einste sak, 'n bietjie dieper as gewoonlik skud.
Die ete was uit die boonste rakke! Judy het tevrede geglimlag en met groter vrymoedigheid van haar liefde vir klassieke musiek en ballet (van alle dinge!) vertel. Sy was hoogs beindruk met Jacques se beplanning vir die dag, want die roete was asemrowend, die ete onverbeterlik en die geselskap soos sy daarvan hou: sy het gepraat, en Jacques het merendeels net geluister.
Aan Jacques se netjiese kleredrag en splinternuwe motor, moes dit sekerlik vir Judy gelyk het of die lewe oplaas sy sonkant vir haar gewys het. Hier was 'n goedgemanierde jongman, wat geweet het hoe om 'n meisie soos 'n dame te trakteer - en daarvoor kon betaal.
So tussen die gesels deur, het Jacques sommetjies gemaak. Hy het waarlik goed beplan, want die ete en petrolgeld het mooi by sy begroting vir die dag, ingepas. Daar sou waarlik ook nog genoeg geld vir die nagereg wees - en die was 'n lus vir die oog! Die nageregtafel was oorbevolk met die geurigste en kleurrykste versameling wat hy ooit aanskou het. Sy mond het voorwaar gewater, want Jacques was van kleins af, 'n poeding-man. Die prysbordjie (Nagereg R10) was eintlik te goed om waar te wees!
Judy het met drie soorte volstaan, maar Jacques se bakkie het sy soettand bevestig: vyf soorte nagereg, met nog 'n ruim skeut vla bo-oor. Daar is heerlik gesmul, en Judy het haar onverbloemde satisfaksie uitgestraal.
Terwyl Judy gou haar neus gaan poeier het, het Jacques die rekening gaan vereffen. Wat hy toe daar op die strokie moes aanskou, het Jacques se moed in duisend stukkies versplinter! Die bedrag was belaglik hoog - baie meer as wat hy sou kon bekostig! Die nagereg-bordjie se bedoeling was toe al die tyd, R10 per SOORT nagereg, en nie R10 per bakkie nie ...
Wat verder gebeur het? Judy het dadelik onraad vermoed toe sy weer by hom aangesluit het. Toe sy sien hoe beteuterd hy na die rekening gestaar het, het haar lugkasteel se fondamente begin wankel. Jacques was toe nie so onbesproke van beplanning nie, sy sou moes help om hulle die allerverskriklikste verleentheid te bespaar. Genadiglik was haar handsak byderhand, en kon sy die geld wat sy vir 'n besoek aan die haarkapster opsy wou sit, uithaal en aan 'n rooigesig Jacques oorhandig.
Tydens die terugrit is nie gepraat nie. Beide van hulle was in gedagtes versonke. Jacques het 'n dure les geleer, want Judy het hom in die dae wat sou volg, doelbewus vermy.
Wie sou kon raai dat daardie verleidelike nagereg (se prys) so 'n verreikende nadraai sou oplewer? Jacques sou die visiere moes laat sak, want met nr. 1 (gholf) en nr.2 (poeding) was dit neusie verby!
Toe Jacques Wienand in die laat sewentiger jare sy eerste onderwyspos op die Oos-Transvaalse platteland aanvaar het, was hy reeds gemiddeld twee jaar ouer as sy mede-beginners. Dit was omdat Jacques, na ses jaar op universiteit, eers vir PW & Seuns moes gaan voete stamp het, soos daar soms toentertyd na verpligte militere diensplig verwys is. Hy was 'n man van vele ervarings, maar dit het nie die amoreuse sy van die lewe, ingesluit nie.
Hulle was 'n groepie van ses wat by die spesifieke hoerskool, by die diepkant ingegooi is: twee manne en vier aanvallige jonge dames. Natuurlik het Jacques die viertjies deeglik deurgekyk en stilweg sy persoonlike voorkeurlys saamgestel. Wanda met die goue hare en ondeunde glinstering in die oe, was vanuit die staanspoor sy gunsteling, maar nadat sy hom met gemak oor nege putjies ore aangesit het, het Jacques besluit om eerder sy attensies op nommer twee te fokus - 'n man het darem sy trots!
Judy was eintlik Wanda se teenpool: donker krulhare, met 'n moederlike geaardheid en sin vir die rustiger dinge in die lewe. Sy het toe ook dadelik die kop instemmend geknik toe Jacques vra of sy hom daardie Sondag op 'n besigtigingsrit deur die Laeveld wou vergesel. Eintlik het sy te gretig gelyk, maar Jacques moes nietemin die water toets.
So ry die twee van hulle toe die pragtige roete via Waterval-Boven en Kaapschehoop, tot by Nelspruit. Dit was dan ook net mooi tyd vir die middagete, toe die wit Mazda 323 daar teen die bult, voor die Drumrock Hotel stilhou. 'n Hotel-ete was effens uitspattig vir 'n beginner-onnie se sak, maar as 'n ou wou punte verdien, moes jy maar die oe toeknyp en daardie einste sak, 'n bietjie dieper as gewoonlik skud.
Die ete was uit die boonste rakke! Judy het tevrede geglimlag en met groter vrymoedigheid van haar liefde vir klassieke musiek en ballet (van alle dinge!) vertel. Sy was hoogs beindruk met Jacques se beplanning vir die dag, want die roete was asemrowend, die ete onverbeterlik en die geselskap soos sy daarvan hou: sy het gepraat, en Jacques het merendeels net geluister.
Aan Jacques se netjiese kleredrag en splinternuwe motor, moes dit sekerlik vir Judy gelyk het of die lewe oplaas sy sonkant vir haar gewys het. Hier was 'n goedgemanierde jongman, wat geweet het hoe om 'n meisie soos 'n dame te trakteer - en daarvoor kon betaal.
So tussen die gesels deur, het Jacques sommetjies gemaak. Hy het waarlik goed beplan, want die ete en petrolgeld het mooi by sy begroting vir die dag, ingepas. Daar sou waarlik ook nog genoeg geld vir die nagereg wees - en die was 'n lus vir die oog! Die nageregtafel was oorbevolk met die geurigste en kleurrykste versameling wat hy ooit aanskou het. Sy mond het voorwaar gewater, want Jacques was van kleins af, 'n poeding-man. Die prysbordjie (Nagereg R10) was eintlik te goed om waar te wees!
Judy het met drie soorte volstaan, maar Jacques se bakkie het sy soettand bevestig: vyf soorte nagereg, met nog 'n ruim skeut vla bo-oor. Daar is heerlik gesmul, en Judy het haar onverbloemde satisfaksie uitgestraal.
Terwyl Judy gou haar neus gaan poeier het, het Jacques die rekening gaan vereffen. Wat hy toe daar op die strokie moes aanskou, het Jacques se moed in duisend stukkies versplinter! Die bedrag was belaglik hoog - baie meer as wat hy sou kon bekostig! Die nagereg-bordjie se bedoeling was toe al die tyd, R10 per SOORT nagereg, en nie R10 per bakkie nie ...
Wat verder gebeur het? Judy het dadelik onraad vermoed toe sy weer by hom aangesluit het. Toe sy sien hoe beteuterd hy na die rekening gestaar het, het haar lugkasteel se fondamente begin wankel. Jacques was toe nie so onbesproke van beplanning nie, sy sou moes help om hulle die allerverskriklikste verleentheid te bespaar. Genadiglik was haar handsak byderhand, en kon sy die geld wat sy vir 'n besoek aan die haarkapster opsy wou sit, uithaal en aan 'n rooigesig Jacques oorhandig.
Tydens die terugrit is nie gepraat nie. Beide van hulle was in gedagtes versonke. Jacques het 'n dure les geleer, want Judy het hom in die dae wat sou volg, doelbewus vermy.
Wie sou kon raai dat daardie verleidelike nagereg (se prys) so 'n verreikende nadraai sou oplewer? Jacques sou die visiere moes laat sak, want met nr. 1 (gholf) en nr.2 (poeding) was dit neusie verby!
Monday 5 June 2017
Die misleidende naam
Dit gebeure soms dat 'n mens, met die edelste bedoelinge denkbaar, onwetend in die vygies trap. Hoe dan ook gemaak as 'n vreemde, interessante naam die aandag vasvang en jy voel dis iets wat probeer moet worre?
So ry ons deur die dorre Karoo, af na Napier om by oorle oom Johannes te gaan kuier. 'n Langnaweek daar tussen die kanola-lande was 'n goeie vooruitsig - en dit nog by my gunsteling oom, aan moederskant. Oom Johannes was die gemoedelikheid selwers: rond en gesond en met ope arms wat jou die bly-tydjie laat geniet het.
Duskant Barrydale, siet ek 'n platterige padstalletjie, so onder 'n karee wat net die allernodigste skaduwee kon gee. Hangende aan een van die karee se takke, was 'n advertensiebord met 'n skrywe wat die ongeloof in my laat posvat het: 'Rooibok se biltong - R50 'n kilo'. Wie sou't ook kon glo? Wild se biltong - vir net R50 die kilo?! Ons stop toe ook summier daar langs die karee en stap die stalletjie binne. Ek was seker dat oom Johannes 'n sakkie rooibokbiltong met daai ope arms sou verwelkom.
"Middag!'' groet ek die omie wat agter die toonbank sit. ''Het oom nog van darie rooibok se biltong?''
Die oom glimlag breed en haal sulke lang biltonge iewers vandaan.
''Ja, hier is nog heelwat. Rooibok het goed uitgeslag!''
Dadelik koop ons toe twee kilo's van die heerlikheid, groet die oom en vat weer pad. Gou het ons algar 'n koutjie in die kies, want oom Johannes kon darem nie AL rooibok se biltong kry nie!
Man, en het ons toe lekker gekuier! Ta' Kooltjie (dis nou oom Johannes se beste) het ons laat eet en drink tot ons net nie meer kon nie, en oom Johannes het ons met stories oor die Overberg se doerie jare omsingel. Hy het tussendeur met die knipmes aan die rooibokbiltong geknibbel en geknaag, en oor en oor vertelle hoe lekker die Karoo-biltong dan gesmaak het. Om te dink dat daar iets soos rooibokbiltong in die Karoo kon wees, en dat hy wat oom Johannes was, so met die Okapi-mes die vleisies kon geniet!
Toe die ryslag kom, het ons hartlik gegroet en belowe om gou weer te kom kuier. Oom Johannes was steeds by die biltong. ''As julle dalk weer by daai stalletjie verby, kyk tog 'seblief vir nog van die lekker rooibokbiltong? Dit was nou wrastig lekker verby!''
So stop ons toe daai Sondagmiddag weer by die karee, maar die advertensie was nie meer nie. Ons stap toe nietemin die plekkie binne en kry die oom weer agter die toonbank.
''Middag oom! Is ons te laat om nog van daai lekker rooibok se biltong te kan koop? Is alles uit, of het oom perdalks iewerste 'n stukkie weggesit?''
Die oom het weer breed geglimlag en die kop geskud. ''Nee, daar is nie meer nie - alles is gevat. Ek het nooit kon dink dat rooibok se biltong so goed sou verkoop nie!''
Ons was regtig teleurgesteld. ''Maar kan oom nie weer rooibok se biltong kry nie?'' het ek hoopvol gevra.
Die oom het my snaaks aangekyk. ''Nee jong, daar was net een Rooibok. Vreemde naam vir 'n donkie gewees, maar sy biltong het vinnig verkoop.''
Sien wat ek bedoel? Dat 'n naam jou nou so van koers af kan laat dink! Daar was nog een ander nagevolg: deeske dae maak ons maar baie seker van waffer oorsprong 'n stukkie biltong is, alvorens ons dit in die kieste stop!
So ry ons deur die dorre Karoo, af na Napier om by oorle oom Johannes te gaan kuier. 'n Langnaweek daar tussen die kanola-lande was 'n goeie vooruitsig - en dit nog by my gunsteling oom, aan moederskant. Oom Johannes was die gemoedelikheid selwers: rond en gesond en met ope arms wat jou die bly-tydjie laat geniet het.
Duskant Barrydale, siet ek 'n platterige padstalletjie, so onder 'n karee wat net die allernodigste skaduwee kon gee. Hangende aan een van die karee se takke, was 'n advertensiebord met 'n skrywe wat die ongeloof in my laat posvat het: 'Rooibok se biltong - R50 'n kilo'. Wie sou't ook kon glo? Wild se biltong - vir net R50 die kilo?! Ons stop toe ook summier daar langs die karee en stap die stalletjie binne. Ek was seker dat oom Johannes 'n sakkie rooibokbiltong met daai ope arms sou verwelkom.
"Middag!'' groet ek die omie wat agter die toonbank sit. ''Het oom nog van darie rooibok se biltong?''
Die oom glimlag breed en haal sulke lang biltonge iewers vandaan.
''Ja, hier is nog heelwat. Rooibok het goed uitgeslag!''
Dadelik koop ons toe twee kilo's van die heerlikheid, groet die oom en vat weer pad. Gou het ons algar 'n koutjie in die kies, want oom Johannes kon darem nie AL rooibok se biltong kry nie!
Man, en het ons toe lekker gekuier! Ta' Kooltjie (dis nou oom Johannes se beste) het ons laat eet en drink tot ons net nie meer kon nie, en oom Johannes het ons met stories oor die Overberg se doerie jare omsingel. Hy het tussendeur met die knipmes aan die rooibokbiltong geknibbel en geknaag, en oor en oor vertelle hoe lekker die Karoo-biltong dan gesmaak het. Om te dink dat daar iets soos rooibokbiltong in die Karoo kon wees, en dat hy wat oom Johannes was, so met die Okapi-mes die vleisies kon geniet!
Toe die ryslag kom, het ons hartlik gegroet en belowe om gou weer te kom kuier. Oom Johannes was steeds by die biltong. ''As julle dalk weer by daai stalletjie verby, kyk tog 'seblief vir nog van die lekker rooibokbiltong? Dit was nou wrastig lekker verby!''
So stop ons toe daai Sondagmiddag weer by die karee, maar die advertensie was nie meer nie. Ons stap toe nietemin die plekkie binne en kry die oom weer agter die toonbank.
''Middag oom! Is ons te laat om nog van daai lekker rooibok se biltong te kan koop? Is alles uit, of het oom perdalks iewerste 'n stukkie weggesit?''
Die oom het weer breed geglimlag en die kop geskud. ''Nee, daar is nie meer nie - alles is gevat. Ek het nooit kon dink dat rooibok se biltong so goed sou verkoop nie!''
Ons was regtig teleurgesteld. ''Maar kan oom nie weer rooibok se biltong kry nie?'' het ek hoopvol gevra.
Die oom het my snaaks aangekyk. ''Nee jong, daar was net een Rooibok. Vreemde naam vir 'n donkie gewees, maar sy biltong het vinnig verkoop.''
Sien wat ek bedoel? Dat 'n naam jou nou so van koers af kan laat dink! Daar was nog een ander nagevolg: deeske dae maak ons maar baie seker van waffer oorsprong 'n stukkie biltong is, alvorens ons dit in die kieste stop!
Subscribe to:
Posts (Atom)