Om 'n skole-sportspan na 'n byeenkoms of toernooi te vergesel, kan heel avontuurlik wees. Dit hou wel die gees jonk, maar soms gaan dit met reuse uitdagings gepaard!
So beland die uwe toe per geleentheid in Pretoria Boys High se koshuis - as spanbestuurder van die onder 15-tennisspan, vir die nasionale junior-toernooi. Verstaan my mooi, Boys High is 'n pragtige skool, waar jarelange tradisies soos tameletjie van 'n toffie-appel drup. By die aankoms verkyk 'n mens jou aan die wonderskone tuine, die interessante uitleg en die verstommende groot area wat, so neffens Tuks se kampus, aan 'n skool afgestaan is.
Ewenwel, ons is toe ons kamers toegewys. Ek had die voorreg om in 'n enkelkamer tuis te gaan, dis nou een waarin 'n soutie (ek dink hy moes 'n matrikulant gewees het) homself vir skool en lewe voorberei het. Soos dit maar in enige seunskoshuis is, was die kamertjie nie te groot nie, met net 'n klerekas, en 'n studeertafel/bed-kombinasie wat die ruimte(tjie) gevul het. Genoemde kombinasie het bestaan uit 'n houtstruktuur, met onder die studeertafel, en bo, soos 'n knus dakkie, die slaapbank (ek dink 'bed' sal 'n ietwat vleiende benaming wees). As jy so voor die studieblad gesit het, was daar 'n gapende , grotagtige inham voor jou. Dit was redelik duister, die leeslamp moes selfs in helder daglig, aangeskakel word.
Alles het heel rustig verloop daardie middag. Ons het die terrein verken, daarna aandete genuttig en ook 'n spanbestuurders-vergadering bygewoon, waartydens al die moets en moenies en 'thou shallt not' dinge aan ons verduidelik is. Teen nege-uur se koers het ek die Filistyne bed toe geboender, die banvloek belowe as hulle, hulle nie sou gedra nie, en ek het gereed gemaak om 'n lang dag met 'n verfrissende slaap af te sluk. Na 'n lekker stort (daar was warm water!) kon ek nie gou genoeg onder die kombers inklim nie. Dis net hier waar dinge toe lelik skeefgeloop het ...
Eers toe ek op my dakkiebed wou klim, sou ek agterkom dat daar niks in die vorm van 'n leertjie of trappie was om bo-op die studeergrot te kom nie! Aan die voetmerke in die vensterbank, maak ek toe die afleiding dat die rooinek seker heel rats, eers op die vensterbank gewip, en toe tot op die bed moes geklouter het. Heel avontuurlik, en sekerlik 'n aktiwiteit wat 'n seun goed oor homself en sy spiere laat voel het -maar gewis geen grap vir iemand van my jare nie!
Hoe nou gemaak?! Ek herinner my dat ek op die stoel gaan sit het, my dilemma oordink het, en toe 'n plan probeer prakseer het. Nee, daar was geen genade nie: ek sou my onbekende vriend se metode moes volg. Om hulp te gaan soek, sou te onwaardig en vernederend wees - om nie van die gelag en gespot te praat nie! Ek het die lig afgeskakel, die vensterbank bekruip en met die een arm styf om die stellasie se een hoekpaal geklem, myself tot in die nou vensterbank opgetrek. Daar sit ek toe vasgeknel, tussen die noute van 'n vensterbank, en die stutpale van die bedgedoente! Met die uiterste inspanning, wurm ek myself toe dakwaarts, kry die beddegoed beet, en trek myself halflyf tot op die bed. Natuurlik het die kooigoed afgegly, maar genadiglik, was daar 'n onderlaken wat iewers vasgeknel was en weerstand kon bied, sodat ek my seer lyf tot op die matras kon kry. Uitasem het ek vir 'n lang ruk my asemhaling tot bedaring gebring, en toe die gebeure oordink. Wat op, moet weer af - dit was 'n skrikwekkende gedagte!
Ek het daardie nag nie veel kon slaap nie, enersyds omdat ek getob het oor die dae van ophys en afspring wat op my gewag het, en andersyds omdat moeder natuur my teen drie-uur die oggend se stryk, gemartel het: ek moes badkamer toe ... Aanvanklik het ek myself probeer oortuig dat ek kon knyp, dat ek daglig sou haal as ek net op ander dinge sou fokus en probeer slaap het, maar dit was tevergeefs.
Wat die tennis betref, het dinge heel voorspoedig verloop. Die weer het saamgespeel, die gees was prysenswaardig en die geselskap aangenaam. Laatmiddag het my gesels egter opgedroog, want ek moes my volgende Everest-sessie visualiseer en beplan. Saans het ek so vroeg as moontlik kamer toe gegaan, want wat daar op my gewag het, was veeleisend en telkens 'n groot uitdaging!
Daardie soutie het nooit geweet watter wroeging die oom daar in daardie koshuiskamer deurworstel het nie. Miskien kon 'n mens 'n handleiding daaroor skryf! hoofstuk 1: "How to climb onto a hostel bed". Daar sou ook 'n hoofstuk 2 wees: "How NOT to climb onto a hostel bed" !
Thursday 15 May 2014
Sunday 4 May 2014
Die Kersdag-leuen
In Desember 1973 het ek die eerste keer op Onder-Sabie vir diens aangemeld. Ek was natuurlik in die wolke, want om in die wildtuin te kon werk - al was dit dan net vir 'n maand of so - was iets waaroor 'n bosbewonderaar net kon droom! Dit het my min geskeel dat ek die werk via 'n kennis van 'n kennis se oom bekom het - ek was daar, en dit was al wat saakgemaak het.
Na twee weke van indiens-opleiding, was ek reg om die ontvangskantoor te behartig. Tannie Renche Pieterse was met verlof, en ek moes probeer om die toeriste gelukkig te hou. Bedplasings moes daagliks gedoen word, nadat die besprekings vanaf hoofkantoor (Groenkloof, Pretoria) deur Ruth Smulders deurgegee is. Dit was dan ook nogal 'n uitdaging om enige dubbel-bespreking te voorkom, om akkuraat en presies te wees terwyl die malende menigte op jou toegesak het ! Hoe nader dit aan die Kers-naweek gekom het, hoe dringender was die versoeke en klagtes en dreigemente en (hier en daar) gesoebat. Plek was skaars soos witleeus, die kamp was aand na aand stampvol.
Dit was 'n gegewe dat die permanente personeel by voorkeur, nie op Kersdag sou werk nie. Ek is vroegtydig daarvan verwittig dat ek nie op Kersdag afgelos sou word nie, ek moes van vyf in die oggend, tot sewe die aand, op my pos wees. In my gemoed het ek geprotesteer, maar die werk was baie belangrik vir my en ek het net geglimlag en besluit om die dag te oorleef.
Wat 'n chaos! Vroegoggend reeds het die ry voor die ontvangskantoortjie, tot verby die restaurant, gestaan. Min het 'n besprekingsvorm in die hand gehad, die meeste was kansvatters wat kom hoor het of ek nie dalk 'n hut of twee oopgehad het nie. Dit was 'n gestoei, gepraat en gebeduie om voor weg te hardloop! Ek het my uiterste probeer, maar die geduld was min en ek is deur talle, onkiese dinge toegesnou en selfs gedreig : "Luister, ek weet nie wie en wat jy presies is nie, maar ek het vriende in hoofkantoor en hulle sal vir seker hiervan hoor! Ek het deur die kamp gestap en gesien dat daar 'n hele paar rondawels leeg staan!"
Toe 'n opgesmukte rooikop net mooi op koers met haar tirade oor hoe moeg gery sy was en hoe dit my plig was om haar en haar man te help, word ek oor die radio geroep.
"304, 304 Onder-Sabie, 304 - kom in!"
Dit was soos manna uit die hemel! Vir 'n paar minute kon ek met iemand in 'n ander kamp praat, en nie met die bende voor die toonbank nie.
"304 Onder-Sabie staan by!" Ek het stilweg gehoop dat die gesprek 'n tydjie sou duur, sodat ek nie
weer asem kon skep.
"Onder-Sabie, dis 306 Satara. Ek is bevrees ek het baie slegte nuus vir jou. Kan jy my lees?"
Ek het yskoud geword. Slegte nuus - vir my?! En dit in die wildtuin?
"Ek hoor jou hard en duidelik, Satara. Jy kan maar voortgaan." Selfs die anargiste naaste aan die toonbank, het stil geword en my aangestaar. Hulle wou ook weet wat die slegte nuus was wat die stomme ontvangsmannetjie dan op Kersdag sou ontvang.
Tannie Eileen van Satara se ontvangs, se stemmetjie het hier en daar gebreek toe sy met die storie vorendag kom. "Ai, Kobus, dit spyt my om jou mee te deel dat mnr. W.A.Swart wat vanaand daar by jou inbespreek is, nie meer sal opdaag nie. Mnr. Swart is vanoggend vroeg hier op Satara oorlede. Hartaanval. Ons wag juis nou vir die lykswa wat van Phalaborwa af op pad is ..."
Wat daarna gebeur het, is vir altyd in my geheue gegraveer. Enersyds het dit my onder die diepe besef van die mens se nietigheid gebring, andersyds onder die besef dat daar geen waarborge in die lewe is nie. Maar, die helderste onthou van daardie dag, is die reaksie van daardie rooikop. Sy het 'n gilletjie laat glip, na agter gedraai en haar skril stem het bo die ander wagtendes s'n uitgestyg:
"Josua! Het jy dit gehoor? Ons gebede is verhoor, my man ! Daar's vanaand 'n rondawel oop - 'n man van Satara kan dit nie meer maak nie!"
'n Emmer yswater was oor my uitgegiet. Ek weet nie eens of ek tannie Eileen geantwoord het nie. Ek weet net dat ek verbysterd na die opgewonde gesig voor my gestaar het.
"Meneer, dis perfek! Ek en my man is net twee persone - ons vat daardie rondawel!" Sy het dadelik haar handsak op die bedieningsblad getel en oopgemaak. "Hoeveel sal dit wees?"
Daardie aand toe ek na agt fisies, maar meer geestelik moeg op my bed neerval, kon ek die trane nie keer nie. Dit was Kersaand, ek was alleen ... en die dag se gebeure het deur my kop gemaal. Dit was nie reg dat die Heiland se dag, so ontsier moes word nie! Dit was nie reg dat daardie helleveeg die dag so ontheilig het nie. Dit was nie reg dat 'n man, wat sekerlik so na sy wildtuin-besoek uitgesien het, op Kersdag die lewe moes laat nie ...
Dit was seker ook nie reg dat ek 'n leuen vir die rooikop vertel het nie. My woorde was soos spykers in my hart: "Jammer, mevrou, daar is reeds 'n waglys, ek moet die hut ongelukkig aan iemand anders gee wat lank voor u reeds hier was."
Ek het op Kersdag gelieg, blatant en sonder om eers te besin. Uit 'n besigheid-oogpunt, was dit seker ook nie reg dat daar daardie aand, wél 'n tweebed-hut op Onder-Sabie, onbeset was nie ...
Na twee weke van indiens-opleiding, was ek reg om die ontvangskantoor te behartig. Tannie Renche Pieterse was met verlof, en ek moes probeer om die toeriste gelukkig te hou. Bedplasings moes daagliks gedoen word, nadat die besprekings vanaf hoofkantoor (Groenkloof, Pretoria) deur Ruth Smulders deurgegee is. Dit was dan ook nogal 'n uitdaging om enige dubbel-bespreking te voorkom, om akkuraat en presies te wees terwyl die malende menigte op jou toegesak het ! Hoe nader dit aan die Kers-naweek gekom het, hoe dringender was die versoeke en klagtes en dreigemente en (hier en daar) gesoebat. Plek was skaars soos witleeus, die kamp was aand na aand stampvol.
Dit was 'n gegewe dat die permanente personeel by voorkeur, nie op Kersdag sou werk nie. Ek is vroegtydig daarvan verwittig dat ek nie op Kersdag afgelos sou word nie, ek moes van vyf in die oggend, tot sewe die aand, op my pos wees. In my gemoed het ek geprotesteer, maar die werk was baie belangrik vir my en ek het net geglimlag en besluit om die dag te oorleef.
Wat 'n chaos! Vroegoggend reeds het die ry voor die ontvangskantoortjie, tot verby die restaurant, gestaan. Min het 'n besprekingsvorm in die hand gehad, die meeste was kansvatters wat kom hoor het of ek nie dalk 'n hut of twee oopgehad het nie. Dit was 'n gestoei, gepraat en gebeduie om voor weg te hardloop! Ek het my uiterste probeer, maar die geduld was min en ek is deur talle, onkiese dinge toegesnou en selfs gedreig : "Luister, ek weet nie wie en wat jy presies is nie, maar ek het vriende in hoofkantoor en hulle sal vir seker hiervan hoor! Ek het deur die kamp gestap en gesien dat daar 'n hele paar rondawels leeg staan!"
Toe 'n opgesmukte rooikop net mooi op koers met haar tirade oor hoe moeg gery sy was en hoe dit my plig was om haar en haar man te help, word ek oor die radio geroep.
"304, 304 Onder-Sabie, 304 - kom in!"
Dit was soos manna uit die hemel! Vir 'n paar minute kon ek met iemand in 'n ander kamp praat, en nie met die bende voor die toonbank nie.
"304 Onder-Sabie staan by!" Ek het stilweg gehoop dat die gesprek 'n tydjie sou duur, sodat ek nie
weer asem kon skep.
"Onder-Sabie, dis 306 Satara. Ek is bevrees ek het baie slegte nuus vir jou. Kan jy my lees?"
Ek het yskoud geword. Slegte nuus - vir my?! En dit in die wildtuin?
"Ek hoor jou hard en duidelik, Satara. Jy kan maar voortgaan." Selfs die anargiste naaste aan die toonbank, het stil geword en my aangestaar. Hulle wou ook weet wat die slegte nuus was wat die stomme ontvangsmannetjie dan op Kersdag sou ontvang.
Tannie Eileen van Satara se ontvangs, se stemmetjie het hier en daar gebreek toe sy met die storie vorendag kom. "Ai, Kobus, dit spyt my om jou mee te deel dat mnr. W.A.Swart wat vanaand daar by jou inbespreek is, nie meer sal opdaag nie. Mnr. Swart is vanoggend vroeg hier op Satara oorlede. Hartaanval. Ons wag juis nou vir die lykswa wat van Phalaborwa af op pad is ..."
Wat daarna gebeur het, is vir altyd in my geheue gegraveer. Enersyds het dit my onder die diepe besef van die mens se nietigheid gebring, andersyds onder die besef dat daar geen waarborge in die lewe is nie. Maar, die helderste onthou van daardie dag, is die reaksie van daardie rooikop. Sy het 'n gilletjie laat glip, na agter gedraai en haar skril stem het bo die ander wagtendes s'n uitgestyg:
"Josua! Het jy dit gehoor? Ons gebede is verhoor, my man ! Daar's vanaand 'n rondawel oop - 'n man van Satara kan dit nie meer maak nie!"
'n Emmer yswater was oor my uitgegiet. Ek weet nie eens of ek tannie Eileen geantwoord het nie. Ek weet net dat ek verbysterd na die opgewonde gesig voor my gestaar het.
"Meneer, dis perfek! Ek en my man is net twee persone - ons vat daardie rondawel!" Sy het dadelik haar handsak op die bedieningsblad getel en oopgemaak. "Hoeveel sal dit wees?"
Daardie aand toe ek na agt fisies, maar meer geestelik moeg op my bed neerval, kon ek die trane nie keer nie. Dit was Kersaand, ek was alleen ... en die dag se gebeure het deur my kop gemaal. Dit was nie reg dat die Heiland se dag, so ontsier moes word nie! Dit was nie reg dat daardie helleveeg die dag so ontheilig het nie. Dit was nie reg dat 'n man, wat sekerlik so na sy wildtuin-besoek uitgesien het, op Kersdag die lewe moes laat nie ...
Dit was seker ook nie reg dat ek 'n leuen vir die rooikop vertel het nie. My woorde was soos spykers in my hart: "Jammer, mevrou, daar is reeds 'n waglys, ek moet die hut ongelukkig aan iemand anders gee wat lank voor u reeds hier was."
Ek het op Kersdag gelieg, blatant en sonder om eers te besin. Uit 'n besigheid-oogpunt, was dit seker ook nie reg dat daar daardie aand, wél 'n tweebed-hut op Onder-Sabie, onbeset was nie ...
Thursday 1 May 2014
Die kwessie van pap
Miskien was dit die aangebrande reuk van die reuse kastrol waarin Ouma (of eerder, ou Emma) daagliks die honde se pap in gekook het, of dalk Pa met sy ewige slappap, so in die bieliekannetjie as hy stasie toe gestap het. Die feit bly staan: pap simboliseer vir die uwe alles wat oneetbaar, onwelriekend en sommer net zef is!
In my voorskooldae het Ma, altyd op Pa se versoek, dikwels pap in alle vorme tafel toe gebring. Daardie klonterige, kluiterige stukke stywepap is dan met moeite opgeskep, want dit het immer aan die opskeplepel vasgeklou. Die pap-reuk het al die ander geure op die tafel, verswelg. Dit was ook so oorheersend en op 'n prominente plek neergeplak, dat dit niks gehelp het om nie oogkontak met die
onsmaaklikheid te maak nie. Pap-en-melk, pap-met-kaiings, pap-met-botter - dit was om van naar te word!
Pa het natuurlik my weersin in die papdisse geniet. Hy het ewe geveinsd groot happe gevat en deurentyd kommentaar gelewer oor hoe "lekker" die meelaanmaaksel dan was. Soms, wanneer Ma uit medelye met my, iets anders voorberei het wat sy geweet het, my gunsteling was, het Pa 'n lepelvol geskep, dan moes ek die oog toeknyp en my mond oopmaak. Hy het gewoonlik hierdie taktiek so twee of drie keer herhaal - en dan wreedaardig die volgende skeppie met pap vervang! My naarword is met 'n gelag begroet en Ma het gewoonlik proesend met "Sies vir jou, my man!" gemaak of sy aan my kant was.
Honde kry pap. Plaaswerkers het van pap gelewe. Papbrandsels is voor die agterdeur uitgekrap, sodat onnosele geveerdes dit kon oppik. Om vir mense, vir wie jy kastig lief is, pap in die naam van kos aan te bied, was nog altyd vir my 'n onreg!
Ek het dan ook geweier om ogies toe te maak wanneer Pa sy gebruiklike tafelgebed afgerammel het, en daar enige vorm van die verderflike pap op die tafel was. 'n Mens bid eenvoudig nie vir pap nie, want pap is nie kos nie. Punt.
Later jare het 'n wildboer-vriend se vrou probeer om my verset teen pap, met biltongvysels in die stinkende bak pap, te deurpriem. Ek het my nie so om die bos laat lei nie - selfs biltong, kan nie van 'n krokodil, 'n geitjie maak nie. Die probeerslae om hompe kaas (ek dooi oor kaas!) in die pap in te roer, het geensins my smaakkliere geflous nie. Die sogenaamde "papterte" is eweneens 'n gekamoefleerde poging wat ek op 'n myl kan uitruik.
Met melkkos, kan jy egter na aan my siel kom! Heerlike melkkos met snysels en kaneel - dis mos
koningskos! Ek het as student by Tukkies, spesiaal Sondae vroeg terug koshuis toe gery, net om nie Mofkoeitjie se melkkos te mis nie. Noudat ek mooi daaroor dink, soms was dit nie eintlik melkkos nie, eerder melkpap. Ek herinner my dat Swys eenkeer die bord bo-op sy kop omgekeer het, net om te bewys dat die melkpap nie sommer die houvas op die diepbord sou los nie.
Nee wat, mieliemeelpap, of koringpap, of enige gereg met die woordelement "pap" in, hoort nie op
betaamlike mense se eettafel nie. Dis amper net so sleg soos heuning, of dadels, of groenvye, of
liesvleis, of ...
In my voorskooldae het Ma, altyd op Pa se versoek, dikwels pap in alle vorme tafel toe gebring. Daardie klonterige, kluiterige stukke stywepap is dan met moeite opgeskep, want dit het immer aan die opskeplepel vasgeklou. Die pap-reuk het al die ander geure op die tafel, verswelg. Dit was ook so oorheersend en op 'n prominente plek neergeplak, dat dit niks gehelp het om nie oogkontak met die
onsmaaklikheid te maak nie. Pap-en-melk, pap-met-kaiings, pap-met-botter - dit was om van naar te word!
Pa het natuurlik my weersin in die papdisse geniet. Hy het ewe geveinsd groot happe gevat en deurentyd kommentaar gelewer oor hoe "lekker" die meelaanmaaksel dan was. Soms, wanneer Ma uit medelye met my, iets anders voorberei het wat sy geweet het, my gunsteling was, het Pa 'n lepelvol geskep, dan moes ek die oog toeknyp en my mond oopmaak. Hy het gewoonlik hierdie taktiek so twee of drie keer herhaal - en dan wreedaardig die volgende skeppie met pap vervang! My naarword is met 'n gelag begroet en Ma het gewoonlik proesend met "Sies vir jou, my man!" gemaak of sy aan my kant was.
Honde kry pap. Plaaswerkers het van pap gelewe. Papbrandsels is voor die agterdeur uitgekrap, sodat onnosele geveerdes dit kon oppik. Om vir mense, vir wie jy kastig lief is, pap in die naam van kos aan te bied, was nog altyd vir my 'n onreg!
Ek het dan ook geweier om ogies toe te maak wanneer Pa sy gebruiklike tafelgebed afgerammel het, en daar enige vorm van die verderflike pap op die tafel was. 'n Mens bid eenvoudig nie vir pap nie, want pap is nie kos nie. Punt.
Later jare het 'n wildboer-vriend se vrou probeer om my verset teen pap, met biltongvysels in die stinkende bak pap, te deurpriem. Ek het my nie so om die bos laat lei nie - selfs biltong, kan nie van 'n krokodil, 'n geitjie maak nie. Die probeerslae om hompe kaas (ek dooi oor kaas!) in die pap in te roer, het geensins my smaakkliere geflous nie. Die sogenaamde "papterte" is eweneens 'n gekamoefleerde poging wat ek op 'n myl kan uitruik.
Met melkkos, kan jy egter na aan my siel kom! Heerlike melkkos met snysels en kaneel - dis mos
koningskos! Ek het as student by Tukkies, spesiaal Sondae vroeg terug koshuis toe gery, net om nie Mofkoeitjie se melkkos te mis nie. Noudat ek mooi daaroor dink, soms was dit nie eintlik melkkos nie, eerder melkpap. Ek herinner my dat Swys eenkeer die bord bo-op sy kop omgekeer het, net om te bewys dat die melkpap nie sommer die houvas op die diepbord sou los nie.
Nee wat, mieliemeelpap, of koringpap, of enige gereg met die woordelement "pap" in, hoort nie op
betaamlike mense se eettafel nie. Dis amper net so sleg soos heuning, of dadels, of groenvye, of
liesvleis, of ...
Subscribe to:
Posts (Atom)